Bijdrage Staten­ver­ga­dering doelen Kader­richtlijn Water

Voorzitter,

De nationale analyse waterkwaliteit van het PBL leest als een horrorverhaal. Vrijwel al het geanalyseerde ondiepe grondwater en twee vijfde van het diepe grondwater bevat chemicaliën die van de mens afkomstig zijn. In de helft van de grondwatermonsters zijn pesticiden aangetroffen. In 75 procent van de monsters zijn nieuwe stoffen gemeten, stoffen die niet eerder in het grondwatersysteem zijn aangetroffen zoals P-fas. De belasting door medicijnresten en microplastics stijgt. Door menselijke activiteiten wordt het grondwater tot steeds grotere diepten verontreinigd met veel verschillende stoffen.

Onze twee provinciale grondwaterbronnen voor drinkwater bevatten veel probleemstoffen[1]. Het betreft hier zowel bestrijdingsmiddelen als andere bodemvervuiling. De toxische druk op oppervlaktewater door bestrijdingsmiddelen is in een heel groot deel van Groningen zeer hoog[2], voor landbouwgif is Groningen zelfs na Zuid-Holland de provincie met de hoogste belasting. Op de Groninger zandgronden stijgt de nitraatconcentratie weer sinds enkele jaren, waardoor we nog maar net binnen de norm zitten. Zowel Hunze en Aa’s en Noorderzijlvest hebben grote problemen met verontreiniging door bijvoorbeeld arseen, boor, kobalt, en seleen. Er is geen overzicht waar die verontreiniging precies vandaan komt. Uit de net verschenen EU waterrapportages[3] blijkt dat Groningen het op het gebied van algenbloei helemaal niet zo geweldig doet in Nederland.

Groningen staat dan wel niet helemaal onderaan het lijstje, maar dat is wat de PvdD betreft niet voldoende. Als iedereen in de klas een 1 heeft, maar de provincie Groningen een 3, gaan we dan klappen? Nee, we moeten ons diep schamen. De Tweede kamer wil dat de doelen in 2027 behaald zijn[4] maar de minister heeft al ronduit toegegeven dat de KRW doelen in 2027 buiten bereik liggen met de huidige maatregelen. Ze is bij wijze van spreken al aan het nadenken hoe de boetes betaald kunnen worden. Ook ons College loopt al naar de achterdeur door doelverlaging uitdrukkelijk te noemen in de voordracht. En in IPO verband is al onderzocht hoe men bij de evaluatie van 2024 doelverlaging juridisch moet onderbouwen[5]. De Partij voor de Dieren wil dat dit college die achterdeur dicht doet, in plaats van hem nu al op een kier te zetten.

Pakken we de voordracht en de factsheets erbij, dan is - wat ons betreft - het gevoel van urgentie te laag. GS somt onzekerheden op rondom nutriëntenbelasting en gewasbescherming, en daar staat dan als pleistertje achter: ‘voornamelijk Rijksbeleid’ en ‘beperkt handelingsperspectief’. Voorzitter, dit is vanuit de luie stoel geredeneerd!

De provincie kan wel degelijk bijdragen aan het verminderen van zowel nutriënten- als pesticiden belasting. Het eigen ruimtelijke beleid biedt nog volop onbenutte mogelijkheden om watervriendelijk grondgebruik te sturen. Daarom vragen wij het College om nú al, en niet pas in 2024, de maatregelen te intensiveren.

De gedeputeerde zou met de vuist op tafel moeten slaan in overleggen met het IPO en het Rijk, en eisen dat het beleid scherper moet… Een beetje minder tolerantie en compromissen, en een flinke dosis meer daadkracht. En… accepteren dat het ongemak gaat opleveren voor bepaalde vervuilende sectoren, … maar dan toch de moed hebben om die maatregelen te treffen, want ze zijn in het algemeen belang van uiteindelijk iedereen.

Voorzitter, er is nog maar weinig tijd om de doelen voor 2027 te halen. Als we er in 2024 achter komen dat het te weinig was, dan lukt het nooit meer om in de nog resterende 2 of 3 jaar de waterkwaliteit vlot te trekken. Het is ons volstrekt duidelijk dat het om langjarige processen gaat, maar gedurende dat proces moet je wel jaarlijks een bepaalde mate van verbetering zien, of zekerheid verkrijgen over de later te verwachten effecten. Als het onvoldoende blijkt te zijn moet je snel kunnen reageren met extra inzet. Daarom willen wij vragen om de beschikbare meetgegevens transparant met de Staten te delen zodat er vinger aan de pols gehouden kan worden. En jaarlijks besloten kan worden over bijsturing. Daarnaast is het belangrijk dat het college jaarlijks rapporteert aan de Staten over de voortgang in de uitvoering, loopt deze nog in pas met de planning? Daarom de motie 'Jaarlijks resultaatoverzicht doelen waterkwaliteit'.

[1] https://edepot.wur.nl/115387

[1] https://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/2020-0179.pdf, p. 38, 49 en 100

[2] https://www.naturetoday.com/nl/nl/nature-reports/message/?msg=28378

[3] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=COM:2021:1000:FIN&from=EN

[4] Kamerdebat 22 nov. j.l. https://www.vewin.nl/nieuws/paginas/WGO_Water_Tweede_Kamer_wil_meer_urgentie_voor_halen_waterkwaliteitsdoelen_in_2027__1229.aspx?source=%2fnieuws%2fpaginas%2f7e_Actieprogramma_Nitraatrichtlijn_Vewin_wil_extra_inzet_om_doelen_waterkwaliteit_te_halen_1209.aspx

[5] https://www.ipo.nl/nieuws/doelen-op-tijd-halen-of-nu-kiezen-voor-doelverlaging/