Schrif­te­lijke vragen inzake het onderzoek naar schending van de Europese verplichting om water en natuur te beschermen tegen land­bouwgif

Indiendatum: 14 mei 2024

Betreft: Statenvragen van de Partij voor de Dieren Statenfractie Groningen aan het college van GS ex artikel 67 RvO betreffende het onderzoek van Natuur & Milieu naar de schending van de Europese verplichting om water en natuur te beschermen tegen landbouwgif.

Geacht College,

Op 23 april jl. hebben wij twee sets van Statenvragen aan u voorgelegd over het gebruik van landbouwgif in onze provincie. In aanvulling hierop vragen wij graag uw aandacht voor het volgende.

De landelijke milieuorganisatie Natuur & Milieu heeft vorige week een onderzoeksrapport uitgebracht over de uitvoering in Nederland van de Europese richtlijn voor een duurzaam gebruik van pesticiden. Deze Europese richtlijn is in 2009 van kracht geworden. Vanaf 2012 moet Nederland aan de regels van deze richtlijn voldoen, maar hier is volgens Natuur & Milieu nog maar weinig van terecht gekomen. De provincies spelen hierbij een belangrijke rol. Daarom heeft Natuur & Milieu per provincie in kaart gebracht hoe het ervoor staat met de uitvoering van de regels.

Hieruit blijkt, dat (ook) de provincie Groningen niet voldoet aan de Europese minimalisatieverplichting, die neerkomt op een algeheel verbod op het gebruik van landbouwgif in gebieden waar het grond- of oppervlaktewater wordt gebruikt voor drinkwaterwinning. Weliswaar is in Groningen voor GWB-gebieden (grondwaterbeschermingsgebieden) expliciet benoemd dat ‘het houden, gebruiken of vervoeren van schadelijke stoffen’ een milieubelastende activiteit is. Maar deze activiteiten zijn in GWB-gebieden - anders dan in waterwingebieden - niet per definitie verboden. De provincie kan voor deze activiteiten namelijk een omgevingsvergunning verstrekken. Overigens geldt in Groningen een uitzondering voor klein verbruik van schadelijke stoffen in GWB gebieden rondom woningen.

De gevolgen hiervan zijn evident. De twee GWB-gebieden in de provincie Groningen zijn voor ruim 40% in gebruik als landbouwgrond. Uit het N&M-rapport blijkt, dat hier in substantiële mate teelten plaatsvinden uit de top 20 van meest bespoten gewassen.

Opvallend is, dat er maar zeer weinig structurele metingen worden uitgevoerd naar concentraties van landbouwgif in het oppervlaktewater in GWB-gebieden. Uit de spaarzame metingen die zijn uitgevoerd in het GWB-gebied Onnen–De Punt, zijn relatief hoge concentraties aangetroffen van landbouwgif in het oppervlaktewater. Dit staat haaks op de functie van een GWB-gebied als bufferzone, doordat het landbouwgif in het oppervlaktewater langzaam kan doorsijpelen naar het grondwater dat nodig is voor de drinkwaterwinning.

Volgens de Europese richtlijn moeten langs sloten bufferstroken worden toegepast waar geen landbouwgif mag worden gebruikt om te voorkomen dat deze in het slootwater terecht komen. Volgens Natuur & Milieu en andere deskundigen zijn de bufferzones die het ministerie van LNV voorschrijft, veel te krap. Provincies hebben de bevoegdheid om bredere bufferzones voor te schrijven in de provinciale regels. In strijd met de geest van de Europese regels maakt de provincie Groningen hiervan geen gebruik. Hiermee laat de provincie een cruciale kans liggen om de waterkwaliteit te verbeteren.

Tot slot stelt Natuur & Milieu vast, dat veel beschermde Natura 2000-gebieden in Nederland blootstaan aan landbouwgif doordat er nauwelijks beperkingen gelden voor de landbouw in de buurt van (en soms middenin) deze gebieden.

Graag stellen wij u de volgende vragen:

1. Onderschrijft u de conclusies in het onderzoeksrapport van Natuur & Milieu dat (ook) de provincie Groningen niet voldoet aan de Europese verplichting om water en natuur te beschermen tegen landbouwgif? Zo ja, welke maatregelen gaat u treffen om alsnog zo snel en zo goed mogelijk te voldoen aan de verplichtingen uit deze Europese richtlijn? Zo nee, zie dan de vragen 2, 3, 4 en 5.

2. Op grond waarvan bent u van oordeel, dat de provincie Groningen wel voldoet aan de Europese minimalisatieverplichting, die neerkomt op een algeheel verbod op het gebruik van landbouwgif in gebieden waar het grond- of oppervlaktewater wordt gebruikt voor drinkwaterwinning?

3. Bent u met de PvdD van mening, dat het tegen de achtergrond van het vorenstaande niet toelaatbaar is om in GWB-gebieden teelten toe te staan uit de top 20 van meest bespoten gewassen? Zo nee, hoe valt dit te rijmen met de hier bedoelde minimalisatieverplichting? Zo ja, wat heeft u tot nu toe gedaan om de teelt van dergelijke gewassen in GWB-gebieden te voorkomen respectievelijk welke extra acties gaat u op touw zetten om dit preventieve beleid volledig doeltreffend te maken?

4. Op grond waarvan bent u van oordeel, dat er in het licht van de hier bedoelde Europese richtlijn én gegeven de slechte waterkwaliteit in onze provincie géén reden is om langs sloten (veel) bredere bufferstroken voor te schrijven waar geen landbouwgif mag worden gebruikt om te voorkomen dat deze in het slootwater terecht komen?

5. Op grond waarvan bent u van oordeel, dat de provincie Groningen voldoet aan de Europese verplichting om Natura 2000-gebieden te beschermen tegen landbouwgif?

6. Natuur & Milieu doet de aanbeveling om de Rijksoverheid verantwoordelijk te maken voor de uitvoering van de hier bedoelde Europese richtlijn (in plaats van de uitvoering hiervan over te laten aan de provincies). Bent u het eens met deze aanbeveling? Zo ja, welke stappen gaat u ondernemen (in IPO-verband en/of richting het ministerie van LNV) om deze aanbeveling te effectueren? Zo nee, welke acties gaat u ondernemen om alsnog te laten zien dat de provincie Groningen prima in staat is om deze Europese richtlijn optimaal uit te voeren?

Vriendelijke groet,

Stijn ten Hoeve,

Partij voor de Dieren