Initi­a­tief­voorstel “Laser­stralen in plaats van kogel­regen” over een proef om ganzen­schade te bestrijden met lasers

26 juni 2016 Corr.nr. 2016-37522, SG Nummer 55 / 2016 Zaaknr. 640011

Initiatiefvoorstel van fractie van de Partij voor de Dieren aan Provinciale Staten van Groningen “Laserstralen in plaats van kogelregen” over een proef om ganzenschade te bestrijden met lasers.

1. Samenvatting

In de Tweede Kamer is een motie door de PvdD, SP, GroenLinks, PvdA, D66, 50PLUS, ChristenUnie, PVV, SGP en GrKuÖz aangenomen om het gebruik van lasers te stimuleren.[1] Dit initiatiefvoorstel haakt hier op in. Deze initiatiefnota heeft als ambitie om schade aan landbouwgewassen te voorkomen met een efficiënte en betaalbare pilot, gefinancierd met het restant aan gelden vanuit het project “Onderzoek naar alternatieve maatregelen om schade van ganzen te voorkomen”[2] . Hierbij kunnen de resultaten goed gemonitord worden en bij succes is deze pilot eenvoudig uit te breiden en zal een aanjagende werking hebben op het gebruik van alternatieve methodes door de markt. Dit voorstel kan derhalve een goede uitwerking zijn van de in het Groninger ganzenakkoord uitgesproken intentie om ook ganzenvriendelijke methoden toe te passen bij het beheren van populaties en in het voorkomen van gewasschade en de daarmee gepaard gaande kosten.

Inleiding

Het primaire doel van het ganzenbeleid in Groningen is het beperken van de gewasschade zonder dat de instandhouding van de ganzenpopulaties wordt aangetast. Hiertoe zijn in onze provincie onder andere ganzenfoerageergebieden aangewezen. Daarnaast zijn er in onze provincie diverse natuurgebieden beschikbaar voor (water)vogels. Evenwel foerageren ganzen bij voorkeur niet op het gras van energiearme (maar biodiverse) bloemenrijke weides en in natuurgebieden, maar op de energierijke monoculturen van raaigras die de afgelopen decennia massaal zijn aangeplant ten behoeve van de melkveehouderijsector. De grote beschikbaarheid van dit energierijke voedsel verstoort de natuurlijke gang van zaken en kan een aanzuigende werking hebben op de ganzenpopulaties uit het buitenland, wat zou leiden tot meer gewasschade. Uit diverse onderzoeken van SOVON blijkt dat het afschieten van diverse soorten ganzen weinig effectief is. Dat mag ook niet verbazen; zo lang er voedselaanbod voor veel meer ganzen is dan er ganzen zijn, zullen de ganzen zich versneld voortplanten en zal de populatie kunstmatig in een fase van snelle populatieaanwas blijven. Het is dan ook noodzaak om de ganzen effectief te kunnen verjagen om het voedselaanbod voor hen minder eenvoudig bereikbaar te maken. Bekende verjagingsmethodes kennen diverse nadelen, waaronder de tijdsbesteding voor de boer en gewenning door de gans. Inmiddels is er echter een nieuw product op de markt gekomen waarbij de ganzen door lasers worden verjaagd. Dit product lijkt veelbelovend.

Laser

Op de markt zijn verschillende volautomatische lasers ter verjaging van ganzen, van diverse producenten. Het gaat om producten met namen als (...)laser, Aerolaser, LaserOP automatic, enzovoort. Volgens de producent van in elk geval een hiervan is uit proefopstellingen gebleken dat ganzen niet gewend raken aan deze vorm van verjaging. De verspreide laserstraal wordt door een gans als fysiek object waargenomen. De laser wordt daardoor, door de ganzen, als een gevaar gezien. De laser biedt daarmee de mogelijkheid om vogels relatief diervriendelijk van velden of daken te verjagen, waarmee schade aan gewassen wordt voorkomen. Een laser heeft een bereik tot wel 2,5 km en omdat de laser volledig automatisch werkt zijn er ook geen arbeidskosten mee gemoeid. Dit is wel het geval bij andere vormen van verjagen. De laser is computergestuurd en wordt vanaf een verhoging via een onregelmatig patroon over het veld geprojecteerd om gewenning door vogels te voorkomen. Zo wordt overlast voor de omgeving voorkomen. De laser is volgens de distributeur daarnaast volledig veilig voor zowel mens als dier. Een aantal lasers kunnen een groot oppervlak vrij van ganzen houden.

De twee onze Statenfractie bekende producenten van automatische lasers zijn www.birdcontrolgroup.com en http://vogelverschrikker.nl/producten/#lasersen.

Indiener stelt voor om meerdere automatische lasers aan te schaffen en deze te plaatsen in een landbouwgebied waar in het verleden veel schade is geregistreerd. Een organisatie naar de keuze van GS kan de pilot monitoren op basis van de cijfers van Faunafonds over gewasschade.

Doel en wettelijke grondslag

Door het efficiënt inzetten van provinciale middelen kan worden gekomen tot een duurzaam en diervriendelijk ganzenbeheer (een zo klein mogelijke inbreuk op het beschermingsregime van de huidige Flora- en Faunawet voor in het wild levende ganzen), waarbij schade aan gewassen en schade aan openbare belangen tot een minimum wordt beperkt.

Dekking

De gelden die hiervoor kunnen worden benut, zijn de gelden die zijn overgebleven door het stopzetten van een eerdere, hiervoor genoemde, proef met ganzenvriendelijk beheer. Het gaat om €32.000,00 aan overgebleven middelen die al bestemd waren voor een vergelijkbaar doel. Het is enkel logisch om deze gelden voor hetzelfde doel te gebruiken. Indien drie tot vier lasers worden aangeschaft zijn de kosten van de aanschaf exclusief BTW €15.000,- tot €20.000,- (inclusief BTW: €18.150,- tot €24.200,-). Daar komen de kosten bovenop van de monitoring. Wellicht dat een van de natuurorganisaties zoals vogelbescherming, Staatsbosbeheer, enzovoort bereid is om dit voor een bedrag van zo’n €10.000,- te monitoren; in het andere geval zou dit wellicht door de provincie zelf kunnen geschieden. De initiatiefnemer laat het aan de discretionaire ruimte van GS over om hier zelf een afweging in te maken met betrekking tot het aantal lasers en de monitorende organisatie.

De Bird Control Group heeft naar verluid aangegeven voor het initiatiefvoorstel in een andere provincie een inkind bijdrage te willen leveren waarbij de monitoring van de technische gesteldheid van de apparatuur, de tweede en derde installatie en de configuratie indien de systemen verplaatst worden en een servicepakket waarbij zij bij defecten het probleem binnen 7 dagen oplossen, gratis geleverd worden. De Gedeputeerde Staten van Groningen zouden een vergelijkbare toezegging kunnen proberen te verkrijgen van de Bird Control Group, indien dit de producent is waarop (mede) de keuze valt, of, indien voor (mede) een andere producent wordt gekozen, kunnen proberen om daarvan dan een vergelijkbare toezegging te krijgen.

Indien dit niet lukt, kan er door minder lasers te plaatsen of door van de boeren op wiens land de lasers worden getest een bijdrage te vragen en/of door de lasers aan het einde van de proef te verkopen, dekking voor deze kosten worden gezocht. Het is niet ondenkbaar dat de laser zich in het eerste jaar al terugverdient en de provincie op termijn geld bespaart. Immers, indien de pilot een groot succes wordt kunnen ondernemers instappen en levert het de provincie op termijn miljoenen op daar de schade sterk zal afnemen. Een volautomatisch laser op zonnepanelen kan 13 vierkante kilometer 3 tot 19 vierkante kilometer 4 bestrijken en heeft dus een (theoretisch) groot bereik. Het effectieve bereik, rekening houdend met obstakels als wegen en dergelijke, dat meestal wordt genoemd, bedraagt maximaal 700 hectare. Met een kostprijs van zo’n €5000,- exclusief BTW ((...)aser) en een afschrijvingstijd van naar verluid 10 jaar zijn de kosten (voor een boer) iets meer dan €0,26 (theoretisch) of €0,75 (feitelijk) per hectare per jaar. Dit is een relatief klein bedrag ten opzichte van de schade die ganzen kunnen veroorzaken aan landbouwgewassen. Uit de cijfers van het schadefonds over 2015 blijkt dat er in onze provincie in de zomer van 2015 onder (veel) meer is uitgekeerd aan schade aangericht door grauwe ganzen en kolganzen op een perceel van 14,22ha, €5.028,- op een perceel te Midwolda (€353,59/ha), op een perceel van 24,11ha €5776,- te Overschild (€239,57/ha), en voor een perceel van 24,71ha €5.746,- in Garrelsweer (€232,54/ha). Dat zijn bovendien oppervlaktes die veel kleiner zijn dan wat door één laser wordt bestreken met schadebedragen in één jaar die in de buurt komen van de hele aanschafprijs van één laser. Om diverse redenen zijn boeren echter nog voorzichtig met een dergelijke investering. Als de pilot een succes blijkt, zullen ondernemers wel zelf instappen. De provincie kan met deze pilot dus haar rol pakken tussen conceptontwikkeling en markt. De laser is uniek omdat het weinig arbeidskosten vraagt, een gunstige vraagprijs heeft en zeer effectief belooft te zijn. Ook is bij diverse projecten met de laser gebleken dat er bij vogels geen gewenning optreedt aan de laserstraal.5 Het voorstel sluit aan bij beleidsambities op het gebied van start-ups en innovatie. Het provinciebestuur heeft de afgelopen jaren de ambitie om innovatie op tal van terreinen te omarmen en te stimuleren. Het toepassen van agrarische lasers kan leiden tot de ontwikkeling van extra banen in de verkoop, installatie en het onderhoud van deze producten.

Opzet pilot

Het ideale gebied voor de pilot betreft een landbouwgebied buiten de beschermde gebieden waar in het verleden veel en vaak schade is geconstateerd. In dit voorstel wordt geen keuze gemaakt voor een locatie en heeft GS de vrijheid om een geschikte locatie te vinden. Mogelijke locaties betreffen gebieden buiten de NNN, Natura2000, foerageer- en weidevogelgebieden, met veel energierijk grasmonocultuur en zonder al te veel obstakels in de vorm van bos en bebouwing, en waar in het verleden (door het faunafonds) forse landbouwschade is geconstateerd.

Conclusie

Wij stellen u voor om het in ontwerp aangehechte Besluit vast te stellen;

Kirsten de Wrede, Partij voor de Dieren Ankie Voerman, Partij voor de Dieren

Nr. 55/2016

Provinciale Staten van Groningen:

Gelezen het initiatiefvoorstel van de Partij voor de Dieren “Laserstralen in plaats van kogelregen” over een proef om ganzenschade te bestrijden met lasers, van 26 juni 2016, nr. 2016-37522, SG

Gelet op: -de noodzaak om diervriendelijke(re) innovatieve preventiemaatregelen te verkennen bij het bestrijden van ganzenschade;

-de door de Tweede Kamer uitgesproken wens om te komen tot proefprojecten met laser;

-de mogelijke financiële en ethische voordelen die het gebruik van lasers kan bieden ten opzichte van andere middelen voor ganzenbeheer.

BESLUITEN: I. een driejarige pilot met lasers ter verjaging van ganzen op te starten in een daartoe geschikt landbouwgebied en het college van Gedeputeerde Staten hiertoe het volgende op te dragen

a. meerdere volautomatische lasers aan te schaffen en deze te (doen) plaatsen;

b. de benodigde vergunningen en ontheffingen te verlenen;

c. de monitoring te laten plaatsvinden op basis van de schadecijfers van het Faunafonds.

II. jaarlijks de effecten van deze proef te evalueren.

Groningen, Provinciale Staten voornoemd:

, voorzitter

, griffier

1 https://www.partijvoordedieren.nl/moties/motie-thieme-kaya-stimuleer-pilot-experimenten-met-deagrilaser

2 www.provinciegroningen.nl/fileadmin/user_upload/Documenten/Persberichten/2011-07- 12__persbericht_nr__82_Ganzenpilot.pdf

3 http://birdcontrolgroup.com/nl/agrilaser-biedt-oplossing-voor-vogeloverlast/

4 http://birdcontrolgroup.com/aerolaser-groundflex/

5 Zie hier een korte video van de Bird Control Group hoe de laserstraal diverse soorten ganzen verjaagd met een groene laserstraal: https://youtu.be/63-vlu_hmAg