Schrif­te­lijke vragen inzake hout als biogrondstof voor ener­gie­op­wekking

Indiendatum: 2 jul. 2020

Betreft: Statenvragen van de Partij voor de Dieren Statenfractie Groningen aan het college van GS ex artikel 67 RvO betreffende gebruik hout als biogrondstof voor energieopwekking

Geacht College,

De roep om te stoppen met het gebruik van hout als biogrondstof voor energieopwekking (voor elektriciteit en warmte) klinkt steeds luider. De SER adviseert binnenkort om het gebruik van biomassa voor energie zo snel mogelijk af te bouwen en te stoppen met het subsidiëren van biomassa. Zij stelt dat grootschalige inzet van biomassa voor energie en subsidiëring daarvan niet meer past in het huidige energiebeleid. [1],[2] De provincie Groningen faciliteert en subsidieert het gebruik van biomassa via vele programma’s, zoals o.a. Energy Valley / New Energy, EemsDeltaGreen, via het SNN en het Waddenfonds, en middels directe financiële ondersteuning van bedrijven.

In onderstaande vragen verstaan wij onder hout datgene dat uit binnenlandse en buitenlandse bossen wordt geoogst, geen snoeiafval of afvalhout.

Wij stellen u graag de volgende vragen:

1. Bent u bereid om met onmiddellijke ingang of per aflopende subsidietermijn alle subsidies voor het gebruik van hout voor biomassa stop te zetten? Zo nee, waarom niet?
2. Bent u het met ons eens dat de provincie niet achter de feiten aan moet blijven hobbelen, maar pro-actief moet voorsorteren op een toekomst waar geen bossen meer worden gekapt voor energieopwekking? Zo nee, waarom niet?
3. Bent u voornemens om in de op 1 juli j.l. aangekondigde ‘Provinciale visie op biomassa’ nadrukkelijk te onderzoeken hoe de provincie zo snel mogelijk kan uitstappen uit ondersteuning van gebruik houtige biomassa, en tevens welke invloed de provincie kan aanwenden t.a.v. duurzaamheidseisen aan álle soorten biomassa (dus ook hout- en snoeiafval, mest, voedselresten, energiegewassen etc.)? Zo nee, waarom niet?
4. Minister Wiebes heeft aangegeven dat het gebruik van biomassa ‘inherent tijdelijk’ is. Echter hij heeft er geen eindtermijn aan verbonden. Bent u bereid om voor de provincie Groningen wél een termijn uit te spreken waarbinnen het gebruik van inlands en buitenlands hout volledig dient te zijn uitgefaseerd? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke termijn overweegt u?
5. Bent u het met ons eens dat het toestaan van biomassa de overheid en het bedrijfsleven lui maakt, en dat een snellere toename van energie uit wind, zon en waterstof gehinderd wordt door het inzetten op en subsidiëren van biomassa? Hoe interpreteert u dit voor de provincie Groningen?
6. Wat betekent het advies van de SER voor het gebruik van biomassa voor kleine en middelgrote centrales in onze provincie? In hoeverre hebben deze nog een toekomst zonder hout als grondstof? Kunnen deze draaien puur op restmateriaal zoals snoeiafval, oogstresten, afvalhout etc?
7. Welke toekomst heeft RWE Eemshaven volgens u als de Rijkssubsidie volledig wordt stopgezet? Is het nog wel opportuun om door te gaan met het faciliteren van een verhoging bijstook biomassa nu deze verschuiving gaande is, en kunt u dit toelichten?
8. Inzake vergunningverlening voor RWE stelt u onlangs het volgende: ‘De uitstoot van CO₂ uit biomassa maakt onderdeel uit van de koolstofcyclus en is daarmee kortcyclisch ‘. Kunt u dit nog eens toelichten, gezien het feit dat de CO₂ emissie door verbranding van hout hoger is dan die van steenkolen en gas, en dat de CO₂-emissie door biomassastook niet meer op tijd kan worden opgenomen door nieuw aangeplant bos? Dit gezien het feit dat in 2030 de feitelijke CO₂ emissie in Nederland 49% lager moet zijn dan in 1990? Terwijl de CO₂- opname van nieuwe aanplant pas begint na circa 20 jaar en volledige CO₂ compensatie gemiddeld 80 jaar kost? Wat verstaat GS onder kortcyclisch?

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) plaatste in haar recente rapport kritische kanttekeningen bij de mogelijkheid tot traceren van de duurzaamheid van het hout. Zij geeft aan dat verlies van biodiversiteit een reëel risico is en dat misstanden niet kunnen worden uitgesloten. Door houtoogst kunnen gezonde en vruchtbare bodems worden aangetast. Bovendien meent zij dat het stellen van eisen aan geïmporteerde biomassa zijn beperkingen kent, ook juridisch. [3]

1. Het PBL pleit voor het opzetten van (verbeterde) track-and-trace systemen en het monitoren van de gevolgen van een toenemende biomassaproductie op (indirecte) landgebruiksveranderingen en biodiversiteit. Tot nu toe heeft u in het besluitvormingsproces rondom RWE Eemshaven steeds aangegeven dat het niet aan de provincie is om aanvullende eisen of certificering te eisen, maar dat het besluit daartoe bij het Rijk ligt. Blijft u bij deze stellingname nu de bewijslast van biodiversiteitsverlies, klimaatschade en mensenrechtenschendingen steeds groter wordt? Zo ja, waarom? Zo nee, wat zijn uw plannen richting RWE en andere biomassacentrales die gebruik maken van geïmporteerd hout?
2. Kent u het bericht ‘De ecologische ramp achter biomassa; hoe in Estland de biodiversiteit wordt geofferd op het altaar van ons klimaatbeleid’[4]? Wat vindt u van het feit dat hout uit deze bossen wordt verbrand in onze provincie?
3. Graanul Invest, de leverancier van houtpellets aan o.a. RWE Eemshaven, kapt bos in het Nationaal Park Lahema, een Natura 2000-gebied. Erkent u dat dit rechtstreeks in gaat tegen de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn? Is het dan niet wonderlijk dat u voornemens bent een vergunning Wnb te verlenen voor verhoging biomassabijstook, terwijl deze biomassa uit een zwaar beschermd natuurgebied afkomstig is? Kunt u dit toelichten?
4. Bent u bereid om vanuit het voorzorgsprincipe geen medewerking meer te verlenen aan centrales die biomassa gebruiken van twijfelachtige herkomst? Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoe gaat u dit invullen? Deelt u de mening van het PBL dat het lastig is juridische eisen te stellen aan de herkomst van geïmporteerde biomassa, of ziet u hiertoe wél mogelijkheden?

In de notitie van de Omgevingsdienst Groningen, d.d. 19-11-2019, inzake biomassa, staat dat voor wat betreft regelgeving en duurzaamheidseisen ‘provinciale staten alleen zaken in de omgevingsverordening kunnen regelen die van provinciaal belang zijn. In de Wro is echter niet gedefinieerd wat een provinciaal belang precies bevat.’ En: ‘Er bestaat alleen een mogelijkheid om via de Omgevingsverordening iets te reguleren voor de leefomgeving indien er sprake is van een provinciaal belang. Bindende duurzaamheid criteria voor bijvoorbeeld kleine biomassa installaties lijkt daar niet aan te voldoen. Verder lijkt het logisch dat rekening wordt gehouden met de nieuwe uitgangspunten in de Structuur- en omgevingsvisie van de provincie Groningen. In dat geval kan een doorwerking komen naar de subsidieverlening aan projecten voor biomassa.’ Het PBL stelt dat er meer aandacht komt voor effecten op luchtkwaliteit en gezondheid van verbranding van biomassa.

1. Erkent u dat luchtkwaliteit en volksgezondheid provinciale belangen zijn? Erkent u dat ook in onze provincie de luchtkwaliteit én volksgezondheid geschaad wordt door verbranding van biomassa? Hoe bent u voornemens invulling te geven aan het PBL advies dat er meer aandacht moet komen voor effecten van biomassastook op luchtkwaliteit en gezondheid?
2. Is het voorkomen van klimaatverandering volgens u een provinciaal belang? Zo nee, waarom niet? Zo ja, kan in dit geval via ruimtelijke ordening sturend worden opgetreden naar biomassaprojecten die schade toebrengen aan het klimaat?
3. Is er al meer bekend over hoe het aspect duurzaamheid als toetsingskader wordt ingevuld onder de Omgevingswet, en hoe dit aspect ‘een goede ruimtelijke ordening’ gaat overstijgen? Krijgt de provincie met de omgevingswet meer bevoegdheden in handen om te sturen op duurzaamheid?

Mobilisation for the Environment (MOB) is onlangs een procedure gestart tegen de provincie Noord-Brabant, omdat 23 biomassacentrales niet over de vereiste natuurvergunningen beschikken. Eerder konden deze bedrijven volstaan met een melding, maar na de PAS-uitspraak zijn deze bedrijven formeel in overtreding en moeten ze alsnog een vergunning aanvragen.

1. Kunt u aangeven hoeveel biomassacentrales in Groningen momenteel op een Wnb-melding draaien, die nu een vergunning nodig hebben (bij o.a. veebedrijven, afvalcentrales, zwembaden etc.)? Heeft u inmiddels handhavend opgetreden bij deze bedrijven, en ze gemaand alsnog een vergunning aan te vragen? Zo nee, waarom niet? Is er voor deze bedrijven saldering mogelijk?
2. Heeft u bij het Rijk aangedrongen op legalisering van de biomassacentrales die nu onder een melding opereren? Zo ja, waarom?

Met vriendelijke groet,

Ankie Voerman

Partij voor de Dieren

[1] https://www.ser.nl/nl/ser/over-ser/werkprogramma/biomassa

[2] https://nos.nl/artikel/2339062-ser-subsidies-voor-biomassa-als-energiebron-zo-snel-mogelijk-afbouwen.html

[3] https://www.pbl.nl/nieuws/2020/pbl-studie-opmaat-naar-duurzaamheidskader-biomassa

[4] https://www.telegraaf.nl/nieuws/316198030/de-ecologische-ramp-achter-biomassa