Schrif­te­lijke vragen inzake bodem­daling wegens laag grond­wa­terpeil

Indiendatum: apr. 2019

Geacht college,

Eind februari bracht het KCAF naar buiten dat een miljoen huizen in Nederland dreigen te verzakken door bodemdaling wegens een te laag grondwaterpeil [i]. Het programma “De monitor” besteedde er op 24 februari jl. aandacht aan [ii]. De kosten per beschadigd huis lopen makkelijk op tot € 50.000. Daarnaast is er sprake van steeds hogere kosten voor het herstel van infrastructuur en voor het waterschap. De problemen doen zich vooral voor op veen- en kleigronden. Wanneer er nu niets gedaan wordt aan het verzakken van de bodem dan lopen de kosten volgens het Plan Bureau voor de Leefomgeving op tot 22 miljard euro in 2050 [iii].

Op dit moment geldt het principe ‘peil volgt gebruik’ wat inhoudt dat het grondwaterpeil door het waterschap wordt aangepast aan de functie (meestal landbouw). Hierdoor klinken veengebieden in met zo’n halve meter per eeuw. De landbouw lijkt hiermee de belangrijkste veroorzaker van de verzakkingen in met name de veengebieden[iv]. Klimaatverandering, met de toenemende perioden van extreme droogte, versterken het effect van verzakking. Het televisieprogramma de Monitor noemde de zomer van 2018 dan ook een ‘wake-up call’.

Een volgend probleem is dat bodemdaling bijdraagt aan een slechte waterkwaliteit door uitspoeling van meststoffen en pesticiden uit afbrekend veen. Uit het rapport van Natuur & Milieu [v] dat vorige maand verscheen blijkt dat slechts 1% van de grote meren en rivieren in Nederland voldoet aan de Europese eisen van waterkwaliteit en dat bij vele waterwinlocaties overschrijdingen van de toegestane hoeveelheden meststoffen en bestrijdingsmiddelen worden aangetroffen.

Graag stellen wij u de volgende vragen.

1. Is het college op de hoogte van de bevindingen van het KCAF en het onderzoek van het televisieprogramma de Monitor? Zo ja, is dit voor het college ook een ‘wake-up call’ geweest? Graag een toelichting.
2. Kunt u aangeven hoe de verantwoordelijkheden verdeeld zijn tussen Rijk, provincie, waterschappen en gemeenten inzake schades door laag waterpeil?
3. Voorkomen is beter dan genezen. Bent u het met ons eens dat de huidige maatregelen en projecten op het gebied van bodemverzakking en veenoxidatie niet voldoende zijn, en dat er versneld maatregelen getroffen moeten worden nu de omvang van de problemen zo duidelijk aan het licht is gekomen? Zo ja, op welke wijze kunt u deze urgentie op korte termijn omzetten in praktische maatregelen? Zo nee, waarom niet?
4. Op 7 maart j.l. berichtte het Dagblad van het Noorden over een strop van 20 miljoen euro voor de gemeente Oldambt wegens het verzakken van wegen[vi]. Bent u bereid om op korte termijn te onderzoeken in hoeverre door verzakking problemen zijn te verwachten of reeds zijn opgetreden ten aanzien van infrastructuur, nutsvoorzieningen, leidingen en funderingen in de rest van de provincie en wat de kosten zijn voor eventueel herstel?
5. Het huidige systeem van drainage ten behoeve van de landbouw leidt in de komende 30 jaar tot hogere maatschappelijke kosten dan de landbouwbaten. Bent u het met de Partij voor de Dieren eens dat dit systeem niet langer houdbaar is en dat er moet worden uitgegaan van het principe ‘gebruik volgt peil’ in plaats van ‘peil volgt gebruik’? Graag een gemotiveerd antwoord.
6. De komende weken wordt er bij de waterschappen een besluit genomen over het principe ‘peil volgt gebruik’ voor de komende vier jaar. Bent u bereid er bij Hunze en Aa’s en Noorderzijlvest op aan te dringen dat tenminste in de veengebieden ‘peil volgt gebruik’ niet langer wordt toegepast? Zo nee, waarom niet?
7. Is het bij het college bekend in welke mate veenoxidatie en bodemdaling bijdragen aan de (slechte) waterkwaliteit in de provincie Groningen, en kunt u ons hierover informeren? Zo nee, waarom is dit niet onderzocht en bent u bereid dit alsnog in gang te zetten?
8. Wordt er op dit moment op enigerlei wijze rekening gehouden met de extra uitspoeling bij extreme droogte? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke extra maatregelen zijn dan in plaats om de waterkwaliteit te bewaken, en zijn deze volgens u afdoende?
9. Heeft u over het verband tussen bodemdaling en verhoogde uitspoeling overleg gehad met de waterschappen? Zo ja, wat was daarvan de uitkomst? Zo nee, waarom niet?
10. Veenoxidatie leidt tot evenveel CO² uitstoot als de uitstoot van 25% van alle auto’s in Nederland[vii]. Bent u het met de Partij voor de Dieren eens dat ook vanuit klimaatoogpunt er grote noodzaak bestaat om veenoxidatie versneld te stoppen? Zo ja, welke maatregelen bent u voornemens te treffen? Zo nee, waarom acht u geen extra maatregelen nodig?
11. Is het college bekend met Paludicultuur? Deze landbouw is geschikt voor gebieden met een hoge grondwaterstand zoals veengebieden. Hier kunnen gewassen als wilde rijst en lisdodde worden verbouwd. Zo ja, ziet u mogelijkheden om deze vorm van landbouw te stimuleren in de provincie Groningen? En op welke wijze? Zo nee, waarom niet?

Met vriendelijke groet,

Ankie Voerman

Partij voor de Dieren

[i] https://www.dvhn.nl/drenthe/Ze...

[ii] https://demonitor.kro-ncrv.nl/uitzendingen/heel-holland-zakt

[iii] https://www.uvw.nl/wp-content/uploads/2017/10/Position-paper-Slappe-bodem-2017.pdf

[iv] https://www.nrc.nl/nieuws/2019/03/01/huizen-verzakken-niet-door-het-klimaat-maar-door-de-landbouw-a3868182

[v] https://www.natuurenmilieu.nl/wp-content/uploads/2019/03/Onderzoeksrapport-Waterkwaliteit-en-biodiversiteit.pdf

[vi] https://www.dvhn.nl/groningen/Wegen-kapot-strop-van-20-miljoen-euro-voor-Oldambt-24242402.html?fbclid=IwAR3gpIBcLwgWtbiHHMF4GCNvTM16MbHoTUghT0EStn8Ii6iRZoAYuiIuUDo