Schrif­te­lijke vragen inzake aanpak verdroging

Indiendatum: jun. 2020

Betreft: Statenvragen van de Partij voor de Dieren Statenfractie Groningen aan het college van GS ex artikel 67 RvO betreffende aanpak verdroging

Geacht College,

Voor het derde jaar op rij beleeft Nederland een extreem droog jaar. Het neerslagtekort is nu al meer dan in het recordjaar 1976. De Unie van Waterschappen roept op tot fundamentele hervormingen, en noemt het huidige watergebruik en -beleid achterhaald[1]. Vewin (koepel van drinkwaterbedrijven) ziet de droogte als een urgent probleem en waarschuwt voor verdere druk op de toch al beperkte zoetwatervoorraden.”

Natuurmonumenten constateert dat nu ook in Groningen loofbomen en kleine natuurgebieden ten prooi vallen aan de droogte, en luidt de alarmklok[2]. Volgens Natuurmonumenten zijn ‘acute noodmaatregelen nodig om te redden wat er te redden valt in de natuur'. Ook andere begroeiing heeft zwaar te lijden onder de droogte, waardoor insecten, vogels en zoogdieren in de knel komen. Er wordt gewaarschuwd voor een golf van uitsterven[3].

Er wordt extreem veel water verbruikt voor de land- en tuinbouw, en de natuur heeft hierbij het nakijken. Volgens Trouw verbruikt een agrarische waterpomp in een uur evenveel water als een gemiddelde Nederlander in een jaar verbruikt.

Graag stellen wij u de volgende vragen.

1. Wanneer, en in welke vorm, gaat het College gerichte plannen voor een klimaatrobuust water- en bodemsysteem aan Provinciale Staten voorleggen?
2. Deelt u de opvatting dat alles op alles gezet moet worden om water zo lang mogelijk vast te houden, zowel binnen als buiten natuurgebieden? Zo ja, wordt hier nieuw provinciaal beleid op geformuleerd of bestaand beleid aangepast, en op welke wijze? Kunt u aangeven welke oplossingen u ziet binnen de ruimtelijke inrichting en landgebruik?
3. Heeft er al crisisoverleg plaatsgehad met de waterschappen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat was hiervan de uitkomst?
4. Kunt u aangeven welke natuurgebieden en/of andere gebieden in de provincie Groningen momenteel schade ondervinden van de droogte? Wordt er extra op droogteschade gemonitord?
5. Is er in Groningen een overzicht van de gebieden die het meest kwetsbaar zijn voor watertekorten? Zo nee, waarom niet, en kan een dergelijk overzicht gemaakt worden? Zo ja, op welke wijze wordt dit overzicht ingezet om het waterverbruik te sturen?
6. Zijn er in Groningen bufferzones rondom natuurgebieden ingesteld, waarbinnen niet geïrrigeerd mag worden, en waar drainage aan banden gelegd wordt? Zo ja, welke, en bent u bereid meer bufferzones in te stellen? Zo nee, waarom niet?
7. Juist in de nu vaker optredende jaren met grote droogte is het watergebruik voor irrigatie in de land- en tuinbouw extreem hoog. Acht GS dit een houdbare situatie? Bent u het met ons eens dat natuur beter beschermd moet worden tegen de gevolgen van het exorbitante watergebruik door de landbouw? Zo ja, welke maatregelen gaat het College treffen om dit watergebruik voor agrarische doeleinden te beperken?
8. Ziet het College ook de noodzaak van bodemverbetering, waarbij minder afspoeling en meer infiltratie plaatsvindt, en de bodem een groter waterbergend vermogen heeft? Wordt maatregelen ter verhoging van de natuurlijke sponswerking van gronden volgens u al voldoende geïntegreerd in het provinciale beleid?
9. Welke rol speelt natuurinclusieve landbouw volgens u in de aanpak van verdroging?
10. Wat is uw visie op de volgende maatregelen. Kunt u per maatregel aangeven of u die zinvol acht en welke (al dan niet bovenwettelijke) rol de provincie hierbij kan innemen?
    • Bezuiniging op drinkwater door consumenten
    • Bezuiniging op drinkwater door industrie
    • Bezuiniging op grondwater door landbouw
    • Bezuiniging op gebruik oppervlaktewater door landbouw
    • Niet meer onttrekken, en zo nodig aanvullen, van diepe grondwatervoorkomens
    • Een verbod op overdag beregenen
    • In droogtegevoelige gebieden niet meer beregenen met oppervlaktewater
    • Rondom natuurgebieden een beregeningsverbod instellen van bijvoorbeeld 500 meter
    • Het verbieden van drainage rondom natuurgebieden
    • Het dempen van afvoersloten rondom natuurgebieden
    • 
      
11. Het is van groot belang dat er voorraden water aangelegd worden. Voorraden kunnen door het waterschap, door natuurterreinbeheerders en agrariërs in het eigen gebied worden opgeslagen (bijv. bergboezems, robuust ingerichte natuur, door infiltratie e.a.), al dan niet in de vorm van een verplichting.Kunt u aangeven of het waterschap al stuurt op het bufferen van water in de winterperiode? Zo ja, op welke wijze? Zo nee, bent u bereid in overleg te treden met het waterschap over deze maatregelen?
12. Welke gebieden in Groningen worden momenteel al gebruikt voor waterberging als reserve voor droge perioden, en welke andere gebieden komen hiervoor ook in aanmerking?
13. Kunt u zich voorstellen dat er ook vanwege tekorten aan water een beperking gesteld gaat worden aan productie in industrie en landbouw? Waarbij bijvoorbeeld alleen nog voor het eigen achterland geproduceerd wordt, en niet meer voor grootschalige export?
14. Is bekend hoeveel water wordt verbruikt in onze provincie door particulieren, bedrijven, de landbouw en industrie? Kunt u iets zeggen over de verhoudingen en eventuele verschuivingen die in de voorbije 10 jaar zijn opgetreden?
15. Er zijn volgend uit de Waterwet drie type grondwateronttrekkingen en infiltraties die altijd vergunningplichtig zijn en waarvoor de provincie bevoegd gezag is. Te weten onttrekkingen en infiltraties ten behoeve van industriële toepassingen, > 150 000 m3 per jaar, onttrekkingen en infiltraties ten behoeve van de openbare drinkwatervoorziening en onttrekkingen ten behoeve van bodemenergiesystemen.Kunt u per type aangeven welke invloed deze drie vormen van onttrekking hebben op de optredende verdroging?
16. Bent u voornemens om striktere criteria voor vergunningverlening toe te passen teneinde water te besparen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, bij welke soort vergunningen en waarom?
17. Verwacht u een groei, of is er groei zichtbaar in het aantal vergunningaanvragen voor het onttrekken van grondwater door de vroege droogte? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke gevolgen verwacht u voor de grondwaterstand?
18. Welke maatregelen worden er genomen tegen illegale waterputten of illegale oppervlaktewateronttrekkingen? Hoe wordt hier op gecontroleerd en gehandhaafd, en welke sancties gelden er?
19. Wie is volgens u de eigenaar van het grondwater? Bent u het met Dhr. Jansen[4] eens dat het vreemd is dat iedereen naar believen grondwater kan gebruiken, en dat daarbij scheve verhoudingen ontstaan? Ziet u iets in een eigendomsconstructie voor grondwatervoorraden?

Met vriendelijke groet,

Ankie Voerman

Partij voor de Dieren

[1] https://www.trouw.nl/duurzaamheid-natuur/watersector-pleit-voor-duurzame-hervorming-mateloos-je-tuin-sproeien-kan-niet-meer~b6cb3676/

[2] https://www.rtvnoord.nl/nieuws/710787/Droogte-treft-nu-ook-loofbomen-en-kleine-natuurgebieden-Het-is-een-sluipmoordenaar?fbclid=IwAR2nBywejHkYPbUyFExOhFn2VYkVpJEjW9YMeRGxt-_f2zyWnh-k6j0nUeU

[3] https://www.trouw.nl/duurzaamheid-natuur/het-grondwater-geplunderd-de-natuur-heeft-het-nakijken~bb9a3e1b/#:~:text=Voor%20het%20derde%20jaar%20op,beken%20en%20vennen%2C%20gebarsten%20veenbodem.

[4] https://www.trouw.nl/duurzaamheid-natuur/het-grondwater-geplunderd-de-natuur-heeft-het-nakijken~bb9a3e1b/#:~:text=Voor%20het%20derde%20jaar%20op,beken%20en%20vennen%2C%20gebarsten%20veenbodem.