Bijdrage agen­de­rings­verzoek voortgang onderzoek lozingen en vergun­ningen Nedmag e.a.

Bij de ingekomen brief B.02 d.d. 26 maart 2024 werden de Staten geïnformeerd over de voortgang van de toezeggingen die het College van GS heeft gedaan naar aanleiding van de motie ‘Onderzoek lozingen en vergunningen’.

Wij maken ons zorgen over de ogenschijnlijk trage voortgang op dit dossier en worden hierover graag geïnformeerd door het College. Dat is de reden geweest voor deze agendering vandaag, die wij hebben gedaan samen met de SP.

Het beleid ten aanzien van ZZS van de provincie Groningen geeft prioriteit aan het verminderen en voorkómen van de uitstoot van gevaarlijke stoffen, waarbij de provincie stelt de blootstelling van mens en natuur aan ZZS via de lucht, bodem en (grond)water zoveel mogelijk te willen beperken[1]. Er was een motie voor nodig om aan te sturen op aanpak van een vervuilende situatie, die al tientallen jaren bestaat. Tientallen jaren ongehinderde lozing van afvalwater op een natuurgebied dat uniek is in de wereld, als je er bij stilstaat is het onvoorstelbaar dat dit anno nu nog bestaat. Jarenlange emissie van zware metalen naar de lucht, deels buitenwettelijk, zonder dat iemand bedacht dat dit wel eens schadelijk zou kunnen zijn voor omwonenden, natuur, landbouw en daarmee voedselveiligheid.

We zijn blij dat er nu langzaam beweging ontstaat op dit dossier, maar er is veel onduidelijkheid over het ingezette traject en de tijdspanne. Middels een aantal vragen voor het College zoeken we naar houvast.

1. We hebben nu een PvA voor Avebe en Green Box. Géén PvA voor Nedmag, terwijl dit bedrijf prioritair is voor actualisering van de vergunning. We lezen in uw brief dat er begunstigingstermijnen aflopen, diverse lasten onder dwangsom worden opgelegd en eind 2024 – misschien – een begin gemaakt kan worden met actualisatie van de vergunning. We snappen dat er geen ijzer met handen gebroken kan worden, maar op welke punten is versnelling mogelijk? En wanneer kunnen de Staten het volledige PvA voor Nedmag inzien?

Ondertussen emitteert Nedmag onverminderd lood, kwik en cadmium en zoutzuur in lucht en water, mét normoverschrijdingen. Het betreft hier stoffen die ernstige gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. Toch kan op zijn vroegst in september 2024 een gezondheidskundige beoordeling starten.

2. Ook hier de vraag, kan dit sneller en wat is er al in gang gezet m.b.t. het traject bewaken volksgezondheid?

De gezondheidsraad[2] concludeerde onlangs dat de overheid nauwelijks zicht heeft op de hoeveelheid chemische stoffen waaraan mensen worden blootgesteld. Ze adviseerde dringend om biomonitoring, metingen bij mensen, die tot 1997 uitgevoerd werden, weer op te pakken. Stoffen als lood, kwik, cadmium, Pfas en gewasbeschermingsmiddelen kunnen in zo’n programma worden opgenomen.

3. Bent u van plan om een dergelijke biomonitoring uit te laten voeren in Groningen, en dan met name bij een groep vrijwilligers in de nabijheid van Nedmag en andere risicobedrijven? Bent u in gesprek hierover met GGD of andere medische instanties?

U schrijft dat de uitkomsten van een meetnet aanleiding zouden kunnen zijn om onderzoek te kunnen doen naar neergeslagen stoffen. Een dergelijk meetnet is er nu niet in Veendam, en uit uw brief wordt niet duidelijk of dit onderdeel uit gaat maken van het genoemde gezondheidskundige beoordeling. We willen geen Chemours-achtige toestanden in Groningen, waar mensen niet meer uit hun eigen achtertuin kunnen eten. In Groningen bestaan momenteel slechts vage toekomstplannen om alleen rondom Oosterhorn – misschien – te gaan meten.

4. We lezen dat er concentratieberekeningen gemaakt gaan worden. Betreft het hier luchtmetingen op leefniveau, of slechts papieren berekeningen?

5. Indien het geen metingen betreft, heeft u plannen voor een meetmet? Welke rol kan de gemeente hierbij spelen? Is meten volgens u een overheidstaak of niet? Is het mogelijk, zoals u stelt, om de kosten van een dergelijk meetnet te laten betalen door bedrijven?

6. Bent u het met ons eens dat naast de bevolking, ook de moestuinen, eieren en landbouwgewassen in de directe omgeving van Nedmag, dienen te worden onderzocht?

U stelt in uw brief dat u zich houdt aan de wettelijke eisen. Helaas biedt dit niet in alle gevallen voldoende veiligheid voor de leefomgeving. De luchtkwaliteit wordt in Groningen slechts op drie meetstations[3] gemeten, dit is volstrekt onvoldoende om zicht te krijgen op lokale emissies van gezondheid schadende stoffen. Omdat er – gemiddeld genomen - door de jaren heen aan de richt- en grenswaarden voor emissie van zware metalen wordt voldaan, bestaat er nu een lichtere meetverplichting en is er geen fijnmazig meetnet. Het RIVM waarschuwt dan ook dat de huidige indicator geen inzicht geeft in de concentraties rondom specifieke industriële complexen.

7. Bent u het met ons eens dat de bedrijfsvoering van Nedmag, en vergelijkbare bedrijven in bijvoorbeeld Eemshaven en Delfzijl, vraagt om aanvullende, fijnmaziger metingen van luchtkwaliteit? Zodat de data beschikbaar komen om later beleid op te maken?

De ODG geeft aan dat ze geen capaciteit en expertise hebben om meetmethoden te bepalen, metingen uit te voeren, eco-toxicologisch onderzoek te doen en naar cumulatie van gifstoffen te kijken.

8. Kunnen wij er van op aan dat deze punten uit de motie wél worden opgepakt en uitbesteed aan andere instanties? Worden er op dit moment al stappen gezet om meer expertise in huis te halen als het gaat om uitstoot van ZZS in de lucht en lozingen van ZZS via de VKA, alsmede eco-toxicologie, en kunt u deze toelichten?

[1] https://destaatvangroningen.nl...

[2] https://www.gezondheidsraad.nl/onderwerpen/milieu/alle-adviezen-over-milieu/meetprogramma-voor-blootstelling-aan-chemische-stoffen

[3] Landelijk meetwerk luchtkwaliteit door RIVM Metingen in Groningen, Zuidbroek en Zoutkamp. Niet bij Delfzijl, Eemshaven, Veendam en andere industriele clusters.