Bijdrage commissie rapporten 'Groningers boven gas' en 'Nij begun, op weg naar erkenning, herstel en perspectief"

Voorzitter, een nieuw begin: bouwen aan vertrouwen: in Nij begun!

Ongekend systeemfalen. De belangen van zo’n 200.000 gedupeerde Groningers zijn struc-tu-reel ge-ne-geerd. Laat deze woorden even tot je doordringen.

Onze provincie heeft ongeveer 600.000 inwoners. Eenderde van hen is dus gedupeerde. Laat dat ook even tot je doordringen..

Ik was er op 25 april bij in Garmerwolde toen premier Rutte zei dat “de machine van de gaswinning maar doordenderde”. Een rare uitspraak van een man die aan het roer zit en met deze uitspraak eigenlijk zegt dat hij níet aan het roer zit. Zoals hij het formuleert staat hij er buiten, het is de machine immers die doordendert. Terwijl híj́ er alles aan kon doen in de afgelopen 12 jaren om de gaswinninggeschiedenis een andere wending te geven. Dit is de indruk die ik persoonlijk al jaren van Rutte heb: hij maakt andere mensen verantwoordelijk voor hoofdpijndossiers en ontloopt zo zelf zijn verantwoordelijkheid. Hij houdt zijn schone handen maar hoe is het mogelijk dat hij ‘s nachts slaapt?

Want, in Garmerwolde, nu twee weken geleden, maar ook eerder bij Praten met de Staten en ook als demonstrant met de Groningers bij de gaswinningsvelden, word je onpasselijk van de verhalen van wat de Groningers is aangedaan en hen nog steeds wordt aangedaan. Niet alleen hun woningen voldoen niet meer aan hun basisfunctie, namelijk je veilig en geborgen voelen op je eigen plek, een primaire levensbehoefte, óók het uithoudingsvermogen van de gedupeerden wordt gefrustreerd doordat er steeds iets beloofd wordt, wat niet in daden omgezet wordt.

Dit totdat je een ons weegt. Totdat de geest of het lichaam het begeeft. Of het je huwelijk kost. En je baan. En dus je leven, want je gezondheid gaat er aan.

Híer hebben we het nu over. Gedupeerden van de aardgaswinning moeten ruimhartig, ik kan het woord niet meer horen, gecompenseerd worden.

1. Er moet een goede en eerlijke schadevergoeding komen EN hier moet meer schot in komen;

2. De versterking moet zo snel mogelijk fatsoenlijk geregeld worden.

De opdracht is hier het leed dat BV Nederland deze mensen heeft aangedaan, te compenseren. Niet alleen het materiële leed, dus het verlies van huis en haard en gekapte bomen, maar ook het immateriële leed, het verliezen van je gezondheid, je huwelijk en je baan.

Die opdracht is juist níet de verdubbeling van de N33, een van de stokpaardjes van onze bestuurders. Want wat zien we nu voor onze ogen gebeuren? Op de vraag hoe we de gedupeerde inwoners gaan betrekken bij het vervolggesprek, staat onze bestuurlijke elite in de regio alweer klaar met hoe zíj bedacht hebben wat goed is voor de gedupeerden. Het gaat erom dat we luisteren naar die gedupeerde inwoners en van HEN horen hoe ZIJ denken hoe de goede en eerlijke schadevergoeding geregeld moet worden en hoe die versterking zo snel mogelijk fatsoenlijk geregeld gaat worden!

De goede aanpak is hier is om in gesprek met de Groningers ervoor te zorgen dat het evenwicht in de dorpen en steden weer hersteld wordt. Een dorp is meer dan een verzameling mensen, zoals Maaike Borst al treffend zei in haar prijswinnende longread. Dat dorp of die stad is een gemeenschap met mensen, met een cultuur, een geschiedenis, een evenwicht, maar dat evenwicht, de ziel, is nu weg. De ziel is weg omdat de ene persoon met dezelfde schade wel een nieuw huis aangeboden krijgt, maar de ander met gelijke schade, maar die om de hoek woont, niet. Het oude verdeel en heers is daarmee weer actueel. Als je het vertrouwen wilt herstellen moet je hiermee beginnen: het herstellen van het evenwicht door mensen eerlijk en gelijk te behandelen. En dus in gesprek te gaan met de gedupeerde Groningers en hun vertegenwoordigers zoals het Gasberaad en de Bodembeweging. Het gaat hier dus nogmaals NIET om het vervullen van de wensenlijst van onze bestuurlijke elite maar om het eerste begin in het weer terugwinnen van het vertrouwen, waarzonder een samenleving niet kan functioneren! Dat doe je niet door op dezelfde weg door te gaan, door het als bestuurder wel te bedenken en bekonkelen voor de gedupeerde.

Waar het hier verder om gaat is onze jeugd, die in de documentaire Barst heeft laten zien geen echte, zeg maar onbezorgde, jeugd gehad te hebben in het aardbevingsgebied.

En het gaat om de leefbaarheid in stad en ommeland en daarbij is het van fundamenteel belang de dienstregeling van het OV levensvatbaar te houden om zo ook de jeugd voor de provincie te behouden en hen perspectief te bieden op een toekomst hier.

Alles draait nu om een vlotte en succesvolle uitvoering van de eerlijke schadevergoeding aan de gedupeerden en de vlotte en succesvolle uitvoering van de versterkingsoperatie. Hier is een transparante monitoring en verantwoording noodzakelijk, waarbij een deel van de 50 punten genoemd in Nij begun, als uitgangspunt genomen kunnen worden. Aan de hand van een aantal indicatoren uit het Nij begun is het goed mogelijk om vervolgens heel strak de vinger aan de pols te houden. De tevredenheid van de gedupeerden over met name de schadeafhandeling en de versterking kunnen hier goed uit worden afgelezen. Ons voorstel is om aan deze schadeafhandeling en versterking een tijdspad met deadlines te koppelen zodat de gewenste daden niet oplossen in vrijblijvendheid en goede bedoelingen. Wij als Partij voor de Dieren zijn voor sancties wanneer de maatregelen niet volgens plan worden gerealiseerd. Het is nu menens, weg met de vrijblijvendheid!

Nog even voor de duidelijkheid: De punten uit het 50 puntenplan in Nij begun, die over waterstof, infrastructurele projecten zoals spoorverbindingen en bijvoorbeeld de verdubbeling van de N33 gaan, zijn allemaal plannen die niets met de directe compensatie van gedupeerden te maken hebben en waar het geld absoluut niet naar toe moet gaan. AL het gereserveerde geld is voor de gedupeerden en moet dan ook linea recta naar die gedupeerden en de dorpen en steden gaan. Geld voor gedupeerde mensen, niet voor prestigeprojecten van regio-bestuurders. Zodat de ziel weer terug kan komen in de Groninger dorpen en steden en er heel voorzichtig een begin gemaakt kan worden met het vertrouwen tussen bestuur en de genegeerde Groningers.