Q-koorts

Provinciale Statenvergadering 16 december 2009

Voorzitter, dit is Gerda. De geit. Ze is van pluche, maar ze maakt zich grote zorgen. Gerda zal mij vanaf nu vergezellen bij de Statenvergaderingen. In ieder geval zolang de Q-koorts door Nederland waart en het leven van 400.000 geiten bedreigt en de gezondheid van mensen in gevaar wordt gebracht.

De bacterie die de Q-koorts veroorzaakt, vormt een reëel levensbedreigend gevaar voor mensen. Het veroorzaakt luchtwegklachten en hartproblemen, maakt gezonde mensen dood en doodziek en geeft 30% meer kans op vroeggeboorte bij zwangere vrouwen. Deze bacterie overleeft maandenlang in de mest, zelfs als ze buiten op het land belandt en vormt een besmettingshaard voor zwangere geiten en schapen.
Dit wetende, wat te doen wanneer je over gezond boerenverstand beschikt? Juist, de mest in de stal verwijderen en verbranden, geen mest uitrijden op het land, geen besmette dieren vervoeren, alle dieren inenten en natuurlijk zolang er besmettingsgevaar is, geen nieuwe dieren laten bevruchten. Bovenal de gemeenschap waarschuwen, zodat er niemand ziek hoeft te worden.

Toen we in 2007 wisten wat er aan de hand was: welke van bovengenoemde maatregelen zijn toen door Gerda Verburg genomen? Geen. Het was te duur. Steeds wordt halfslachtige na halfslachtige maatregel genomen, zo gaan kostbare jaren voorbij.

En toen de landelijke overheid zo overduidelijk koos voor geld boven gezondheid, wat deed GS? Op beantwoording van vragen van de PvdD anderhalf jaar geleden gaf u aan dat u vond dat belangen van volksgezondheid meegenomen zouden moeten worden in vestigingsbeleid van veebedrijven. Ook voor geitenbedrijven. Maar vervolgens schoof u de verantwoordelijkheid daarvoor weer terug naar het Rijk en naar gemeenten… Zelfs het in kaart brengen van de bedrijven en de afstand van deze bedrijven tot woonkernen was onmogelijk. Maar heeft u er bij het Rijk en bij gemeenten op aangedrongen om risicolocaties op te sporen en bekend te maken aan het publiek? Hebt u aangedrongen op voorlichting aan de bevolking?
Nee. Het was business as usual!

Sterker nog, in het nieuwe POP heeft u er welbewust voor gekozen om geiten en schapenbedrijven buiten de definitie van intensieve veehouderij te houden, waardoor deze bedrijven in aantal en in omvang sterk kunnen groeien. Met als gevolg dat het vergunde aantal 'geiten' in 10 jaar meer dan verdubbeld is tot inmiddels 10.000 dieren.

Zoals gezegd voorzitter, het POP laat alle ruimte voor nieuwbouw en uitbreiding van geiten en schapenbedrijven. Inmiddels heeft minister Verburg een bouwstop aangekondigd voor geiten en schapenbedrijven. Aangezien de verwachting is dat veel geitenhouders nog gauw een aanvraag voor een bouwvergunning indienen, is het verstandig om ook als provincie een verbod af te kondigen. In Brabant is zo’n voorstel unaniem aangenomen.

Om te voorkomen dat geitenbedrijven de komende weken massaal vergunningen zullen aanvragen voor nieuwbouw en uitbreiding in Groningen willen wij de volgende motie indienen (… motie ingetrokken wegens landelijke besluitgeving op deze dag).

Voorzitter, geitenbedrijven leveren een reëel gevaar op voor de volksgezondheid en het POP voorziet niet in een minimale afstand van deze bedrijven van woonkernen, scholen en recreatieve voorzieningen. Maar ook niet in een minimale afstand tot bedrijven met andere Q-koorts gevoelige dieren, zoals schapen en runderen. Daarom dienen wij de volgende motie in. (Klik hier voor de motie).

Het is onbegrijpelijk dat er nog steeds met geiten en schapen gefokt wordt. Deze dieren kunnen voorzover bekend niet gevaccineeerd worden tegen de Q-koorts. De Partij voor de Dieren pleit daarom voor een fokverbod en we rekenen daarbij op uw steun. (…motie ingetrokken wegens landelijke besluitgeving op deze dag).

De Partij voor de Dieren heeft de ministers van landbouw en volksgezondheid dood door schuld verweten en velen steunen haar in die uitspraak. Beide ministers hebben te laat gereageerd en zijn daarmee verantwoordelijk voor de ontstane situatie. Maar ook GS heeft geen eigen verantwoordelijkheid genomen en heeft daardoor de gezondheid van vele Groningers onnodig lang in de waagschaal gelegd.

Wat is het bestaansrecht van de provinciale overheidslaag als keer op keer haar handelingsbevoegdheid onaangesproken wordt gelaten en lijdzaam wordt afgewacht tot het rijk of gemeenten een eerste stap zetten? Wij zijn hier ziek van! En met ons duizenden burgers, letterlijk ziek doordat ze geheel onnodig Q-koorts hebben opgelopen en hun gezondheid daar blijvend door is verslechterd.

Mensen die tot de risicogroepen behoren, behoren op zijn minst de kans te krijgen het gevaar op besmetting te mijden, maar de locaties van de besmette bedrijven werden onder de pet gehouden. Gerda Verburg trachtte ons af te schepen met een vlekkenkaart. Maar kunt u op basis van deze vlekkenkaart een veilige fietsroute uitstippelen? Nee dus. Het is niet vanwege volksgezondheid dat zij deze week besloot de globale locaties vrij te geven. Nee hoor, het is vanwege de commotie en de emotie die erom heen ontstaan is. Echt nodig is het blijkbaar niet. De VS en Brazilië waarschuwen reizigers die naar Nederland komen voor de Q-koorts. Waarom informeren wij dan niemand. Wij hopen dat u ook vindt dat de locaties openbaar moeten worden gemaakt, daarom de volgende motie. (Klik hier voor de motie)

Er zouden geen ruimingen meer plaatsvinden, na de varkenspest, weet u het nog? Maar tienduizenden dieren worden opnieuw de dupe. Minister Verburg wil de gezonde dieren sparen. Hoe gaat ze dat doen? Individueel testen is duur. Wij hebben geen vertrouwen meer in Verburg en wij vragen daarom ook aan GS in een motie om er op toe te zien dat de dieren individueel getest worden zodat gezonde dieren in ieder geval gespaard blijven. Wij vinden ook dat de zieke dieren geïsoleerd moeten worden en afgeschermd van de omgeving verzorgd moeten worden tot ze beter zijn.
Vanwege de Q-koortsepidemie onder geiten heeft de regering zojuist besloten drachtige geiten en schapen op besmette bedrijven te ruimen. Ook de gezonde dieren. En de rammen en bokken. Waarom die? Omdat ze via hun sperma de ziekte kunnen overdragen. Dat is een belachelijke reden als je je realiseert dat er ook een fokverbod is afgekondigd.

Voorzitter, in totaal zullen bijna veertigduizend geiten worden afgemaakt. En de lammeren die ze bij zich dragen tellen daarbij niet eens mee! De Q-koorts komt vooral voor in de provincies Noord-Brabant en Gelderland, omdat daar de meeste geitenhouderijen zijn gevestigd. Maar ook in Groningen groeit de sector sterk. Het aantal geiten in onze provincie is in nog geen tien jaar meer dan verdubbeld tot bijna 10.000 dieren. Al deze dieren lopen eveneens het risico te worden gedood, ook als ze zelf geen Q-koorts hebben. Voorzitter, soms moet je vreselijke maatregelen nemen. Maar wij zijn er zeker niet van overtuigd dat het doden van gezonde dieren bijdraagt aan de volksgezondheid. De Partij voor de Dieren vraagt u om maatregelen die massaslachting onder de geiten voorkomen. Wij willen dat alle geiten individueel worden getest op Q-koorts. Daarmee kunnen de levens van gezonde dieren worden gespaard. Gedeputeerde Staten zouden daarom de rijksoverheid moeten oproepen alles in het werk te stellen om ruimingen van gezonde dieren tegen te gaan. Daarom willen wij de volgende motie indienen. (Klik hier voor de motie).

Op dit moment wordt het plaatje geschapen dat de overheid daadkrachtig ingrijpt - want zij beschermt de burger tegen de ziekte door de draconische maatregel die zij heeft afgekondigd. Maar deze maatregel was niet nodig geweest als er adequaat was gehandeld. Sinds 2007 heeft de Partij voor de Dieren aan de bel getrokken. Zij vond, net als de GGD, geen gehoor bij de verantwoordelijke ministers. Het gevolg van deze jarenlange grove nalatigheid? Duizenden geiten, worden afgemaakt. Duizenden mensen werden dood en dood ziek. Elf mensen zijn de dood ingejaagd.

‘Het zijn niet de geiten zelf, laat staan de drachtige dieren die de oorzaak zijn van de Q-koortsepidemie. Het is de manier waaróp zij worden gehouden die ten grondslag ligt aan de epidemie. Te veel bedrijven dicht bij elkaar, veel dieren bij elkaar, slechte leefomstandigheden en een hoog antibioticagebruik zorgen voor een lage weerstand en een hoog besmettingsrisico. Het ruimen van de dieren lijkt dan ook eerder een symbolisch offer dan een rationele maatregel om de bedreiging voor de volksgezondheid weg te nemen’.

En dit vindt niet alleen de Partij voor de Dieren. We hebben vorige week ook oud-minister Brinkhorst van Landbouw horen zeggen bij NOVA dat de Q-koorts het gevolg is van de wijze waarop wij dieren houden in de intensieve veehouderij. Hij vroeg zich zelfs af hoe lang we er over moeten doen om te leren dat de bio-industrie vele nadelen heeft. Wij vinden het daarom extra triest dat het enige besmette bedrijf in Groningen een biologische geitenhouderij betreft. Zij die het het beste doen worden de dupe van wanbeleid van anderen.

Voorzitter, wij zijn benieuwd naar de reactie van GS en van de andere fracties op onze moties. Mede namens Gerda, bedankt voor de aandacht.