Bijdrag evaluatie ganzen­ak­koord 2014 - 2022 en vast­stelling nieuw ganzen­ak­koord

Voorzitter,

Allereerst mijn dank aan alle collega’s die het bespreken van dit stuk hebben gesteund. Ik wil jullie daarom vragen om met mij van gedachten te wisselen over dit voorgenomen ganzenakkoord.

Beste collega’s, de centrale vraag die we vandaag en tijdens de Statenvergadering moeten beantwoorden is: wat is het leven waard? Wat is de waarde van het leven van een individuele gans? Zijn we hard en kijken we naar de economische waarde of erkennen we dat we te maken hebben met wezens die intrinsiek waardevol zijn?
Wat mij betreft en wat onze fractie betreft; zeker dat laatste. Het bejagen van een gans leidt tot pijn, verwondingen, angst en stress. Geschoten ganzen zijn zelden meteen dood, ze ondergaan een lange lijdensweg totdat de hond ze vindt of ze door de jager de nek worden omgedraaid. Koppelvormende ganzen worden bewust uit elkaar geschoten. Gruwelijk.

Voorzitter, mijn vraag aan de collega’s hier is: heeft de gans volgens u intrinsieke waarde? Wat betekent dit voor jullie standpunt in dit dossier? Mag ik jullie vragen hierover na te denken en hier tijdens jullie woordvoering of tijdens de Statenvergadering op terug te komen? Wie van jullie zou nadat je je echt hebt verdiept in het leven van ganzen nog een gans willen laten doden?

Dat dierenleed, die pijn en stress, dat doen wij ganzen aan enkel en alleen omdat zij hun natuurlijke gedrag vertonen. De tafel wordt gedekt, het sappige gras schiet uit de grond, ganzen komen smullen, maar nee! Dat mag niet. De gans komt eten en trapt in onze val.

En niet alleen de Partij voor de Dieren vindt dit jagen absurd. Uit een onderzoek van I&O Research blijkt dat Nederlanders vaker negatief (39%) dan positief (24%) tegenover de jacht op dieren staat. Als het dan gaat over plezierjacht vind ruim 72% dit niet acceptabel. Mensen willen dit niet. En het aandeel van onze inwoners dat het niet wil neemt steeds verder toe. Of gaan we hier weer doen wat onze inwoners niet willen?

Wij willen naar een provincie waar de natuur bloeit, gezond en robuust is. Met een grote soortenrijkdom. Dát is de natuur waar onze inwoners zo van kunnen genieten. Maar we maken het dood. En we schieten het kapot.

Er zijn in 2021 4.233 ganzen gedood. De berekende economische schade door ganzen komt neer op zo’n 1 miljoen euro. Maar, dit college heeft 800.000 euro over voor het compenseren van boeren. Die 200.000 euro moet koste wat het kost worden bespaard. Het laten leven van een gans kost dit college dus een kleine €50,- per gans teveel. Dat zijn harde cijfers, ganzen niet als levende wezens, maar als kostenplaatje, een lastpak.

De grauwe gans, die uit Nederland was verdwenen, heeft zich gelukkig weer massaal in Nederland gevestigd. Een mooi voorbeeld hiervan is de Oostvaardersplassen. Ganzen hebben hier gezorgd dat het een open moeras bleef. Behalve dat de gans intrinsiek waardevol is, is het dier dus ook een belangrijke schakel in de natuur.

In dit licht is het wat ons betreft onbestaanbaar dat er met geen woord wordt gerept over de belangen van de gans zelf. Het streven in het akkoord zou moeten zijn dat de gans in leven blijft. Niets is minder waar: de meest toegepaste beheermaatregel van de voorbije 8 jaar is afschot. Het is minder arbeidsintensief dan zelf het veld in gaan om ganzen te verjagen, minder kostbaar dan apparaten of honden gebruiken. De makkelijke weg is om erop los te schieten. Maar dat is niet de juiste weg.

Ondanks 8 jaar schieten neemt de schade toe en de ganzenaantallen ook. Met andere woorden: HET WERKT NIET! Er kan op geen enkele manier worden volgehouden dat de huidige werkwijze bijdraagt aan het drastisch beperken van de omvang van de schade. Het werkt zelfs averechts. Het is bewezen dat ganzen compenseren via voortplanting, maak je er honderd dood, dan komen er honderd terug door grotere legsels.

Dan richt ik me op het college. Wij verbazen ons in dit licht over de reactie van dit college op het mislukken van het vorige akkoord door dit nieuwe akkoord te willen tekenen. Telkens hetzelfde doen, maar een andere uitkomst verwachten.

In het nieuwe akkoord wordt aangestuurd op betaalde bejaagteams2. Wij kiezen voor professionele verjaagteams. Vakmensen die boeren helpen om op diervriendelijke wijze ganzen (en andere dieren) van bepaalde percelen te weren of verjagen. Suggesties hiervoor zijn gedaan in het eerder door ons onder de aandacht gebrachte rapport ‘Met de schrik vrij’3. Goed voor de natuur, goed voor de landbouw, goed voor het draagvlak. Is de gedeputeerde bereid om tenminste een pilot op te starten? Ik vraag ook aan andere fracties, zou het weren of verjagen niet altijd voorop moeten staan? En zijn jullie het met ons eens dat dit op professionele wijze moet gebeuren?

Ook lezen wij dat er werkgroepen4 komen om bepaalde onderdelen uit te werken. Wij pleiten voor een werkgroep die grondig gaat uitpluizen welke preventieve, diervriendelijke maatregelen waar en wanneer werken. In die werkgroep nemen mensen met bewezen kennis van zaken plaats, het doel van de werkgroep is om te komen tot een toekomstige aanpak waarbij niet meer gedood wordt. Is de gedeputeerde bereid hiertoe opdracht te geven?

Dat brengt ons op het volgende zeer belangrijke punt. Waar is uw visie op de gans binnen natuurinclusieve landbouw? Is het College het met ons eens dat er binnen natuurinclusieve landbouw niet alleen geen plaats is voor het doden van dieren, maar ook geen noodzaak? Door extensiever gebruik met meer kruidenrijk land neemt het voedselaanbod voor ganzen flink af, waardoor de ganzenpopulatie kleiner wordt. De oplossing kan dus van de boeren zelf komen door middel van aanpassing van hun bedrijfsvoering. Kunnen wij hier alsnog een visie op ontvangen? Is het überhaupt wel ter sprake gekomen in het overleg met de partijen?

Dan de foerageergebieden. Wij zijn blij te lezen dat de ingangsdatum anderhalve maand naar voren is gehaald. Echter de conclusie over deze gebieden is niet mals: ze functioneren niet of nauwelijks. Ze zijn te klein, ganzen weten ze onvoldoende te vinden, en binnen de gebieden zijn er boeren die niet meedoen en dus ganzen wel ver- of bejagen, waardoor er geen rust is gegarandeerd op de overige percelen. Bovendien is het wensdenken dat je alle ganzen in drie gebieden kunt concentreren. Hoe lang blijft u nog geloven in deze aanpak? De schade concentreert zich ook in een beperkt aantal gebieden, dan lijkt het logisch om de foerageergebieden beter aan te laten sluiten op juist die plekken met hoge schade.

Vraag aan GS: Wanneer kunnen wij de resultaten van het aangekondigde onderzoek naar foerageergebieden verwachten? 5 En per wanneer kunnen de gebieden dan worden aangepast?

Dan: in het akkoord staat dat onderzocht wordt hoe grondgebruikers die schade terugdringen positief beloond kunnen worden. Wij willen er ten zeerste op aandringen dat dit alleen gaat gelden voor grondgebruikers die dit doel bereiken middels alternatieve, niet-dodelijke middelen. Bent u bereid dit te overwegen? Verder zit er nu een schadelijke constructie in de richtlijn voor ‘ondersteunend afschot’ van BIJ12 waardoor doden wordt aangemoedigd. Als boeren niet voldoende ganzen laten doden krijgen ze geen geld. Terwijl ganzen op andere wijze verjagen misschien ook effectief is, maar als ze dat toepassen krijgen ze geen schade vergoed. Vraag aan College: wilt u via BIJ12/IPO deze richtlijn kritisch bevragen?

Het bevreemd ons ten slotte dat de Dierenbescherming of Vogelbescherming geen deelnemende partij is. De Dierenbescherming zit dan wel in het bestuur van de FBE, maar is niet direct betrokken bij opstellen GAK. Is College bereid om dierenbeschermingsorganisatie(s) een volwaardige gesprekspartij te maken bij het opstellen van de maatwerkplannen?

En last but not least: we hebben het al meerdere keren benoemd: laat vossen en marters met rust, die zorgen voor natuurlijke predatiedruk op eieren en kuikens.

Voorzitter, ik rond af. Onze fractie beraad zich op het indienen van verschillende moties. We horen graag van andere fracties of ze willen meedenken met de moties om tot een maatschappelijk breed gedragen ganzenakkoord te komen.

- Wij stellen voor om te stoppen met ondersteunend afschot! Of in zijn geheel of als pilot;

- Het college presenteert wat ons betreft een helder afbouwplan: ganzenbeheer zonder doden;

- Wij willen aandringen op snelle uitbreiding/aanpassing foerageergebieden;

- Wij zien graag dat een professionele verjaageenheid het daglicht ziet;

- Dat de Dierenbescherming en/of Vogelbescherming een deelnemende partij wordt in het GAK;

- Wij gaan voor een betere inzet van preventieve maatregelen;

- Wij roepen het college op om een visie te presenteren op wildbeheer binnen natuurinclusieve landbouw;

- En last but not least: in verband met de vogelgriep en de kans op het ontstaan van een zoönose vragen wij om een verbod op het terecht komen van ganzen in de voedselketen.