Bestrij­dings­mid­delen / leliegif

Voorzitter, naar aanleiding van vragen van de Partij voor de Dieren in de Tweede Kamer, is heeft de Gezondheidsraad onderzoek gedaan naar effecten van gif op de volksgezondheid. De conclusies zijn helder;

• Spuiten naast huizen en scholen is onverantwoord.
• Er zijn sterke aanwijzingen dat blootstelling aan bestrijdingsmiddelen kinderleukemie en de ziekte van Parkinson kan veroorzaken.
• Bij de beoordeling van de schadelijkheid van gifstoffen is onvoldoende rekening gehouden met omwonenden en passanten.
• Het College voor de Toelating van Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden heeft het afgelopen jaar een negatief advies afgegeven voor de toepassing van metam natrium.[1]
• Er moeten nú maatregelen genomen worden om de blootstelling te verminderen.
• Het is de taak van de overheid om een meldpunt in te stellen waar burgers terecht kunnen met hun zorgen en klachten over gifgebruik. Zolang dat er nog niet is kunnen mensen natuurlijk ook nog terecht bij de gifklikker van de Partij voor de Dieren en Stichting Bollenboos.

Voorzitter, de Partij voor de Dieren strijdt al jaren tegen het kwistige gebruik van gif in de landbouw. Dat de minister nu maatregelen nu aangekondigd heeft naar aanleiding van dit onderzoek stemt ons voorzichtig positief. Het aangekondigde bevolkingsonderzoek van het RIVM gaat in 2015 en 2016 lopen. Echter, zoals met zoveel van dergelijke processen, wordt er eerst veel gepraat, onderzocht en nog meer gepraat, voordat er daadwerkelijk maatregelen genomen worden. En ondertussen gebeurt er weinig. Voorzitter, wij kunnen en mogen niet achterover leunen. Dit mag geen reden zijn om dan maar tot die tijd onze kop in het giftige zand te stoppen. Zowel rijk, gemeenten als ook de provincie kunnen NU maatregelen nemen.

En dat is hard nodig. We hoorden zojuist van de insprekers dat er inmiddels een nieuwe ontheffingsaanvraag voor het middel Metam natrium is gedaan. Wij verwachten daarom daadkrachtige uitspraken en directe actie van het College. Wij kunnen toch niet medeverantwoordelijk zijn voor het ernstig ziek worden van de inwoners van Groningen? Hier is geen sprake van het toepassen van het voorzorgsprincipe, maar van een handelingsplicht omdat er voldoende bewijs is.

Wij vragen u dan ook welke maatregelen u gaat nemen om met onmiddellijke ingang de blootstelling van mens en dier aan gevaarlijke bestrijdingsmiddelen te voorkomen?

Gaat u bijvoorbeeld onderzoeken of het mogelijk is om teeltvrije zone’s in te stellen in de nabijheid van woningen, scholen, campings, biologische landbouwbedrijven en dierenverblijven? Bijvoorbeeld via het activiteitenbesluit? Of bijvoorbeeld door het verplicht stellen van een vergunning of tenminste een meldplicht bij toepassing van zware gifstoffen. Daarnaast willen wij dat gemeenten in hun bestemmingsplan vastleggen dat er in bepaalde delen van gemeente geen lelies, of andere gewassen waar veel bestrijdingsmiddelen worden gebruikt, worden toegestaan. Is het college bereid om gemeenten daartoe aan te sporen? Dat zou ook kunnen door bijvoorbeeld spuitvrije zone’s in te stellen. De gemeente Ommen heeft dit al toegepast. Ziet het college mogelijkheden om in het provinciaal omgevingsbeleid gemeenten te steunen en te stimuleren om dergelijke maatregelen te nemen?

Voorzitter, de inspreker van Stichting Bollenboos zei het ook al; de lelietelers plegen roofbouw. Ze huren elk jaar andere velden, die ze vervolgens met metam natrium vergiftigen, en daarna wekelijks met andere middelen bespuiten. Als de bollen geoogst zijn laten ze een vergiftigde akker achter waar de komende vijf jaar geen bollen kunnen worden geteeld. Dus trekken de telers jaar na jaar verder. Overal zijn wel agrariërs te vinden die tegen goede betaling hun akkers willen verhuren. Er gaat veel geld om in de lelieteelt, de opbrengst per ha. is hoog, dus de telers hebben wat uit te geven. Na vijf jaar keren ze soms terug naar de velden die ze eerder gebruikt hebben. Zo zijn alle geschikte gronden in de gehele provincie Drenthe al aan de beurt geweest, en Groningen dreigt te volgen. De aanname van het College dat er alleen in Eemsmond, Loppersum en de Veenkoloniën lelies geteeld worden is onjuist. Bij de gifklikker van de Partij voor de Dieren en Stichting Bollenboos zijn ook lelievelden rond Vlagtwedde en Ter Apel gesignaleerd, en u kunt er van uitgaan dat er meer volgen. En ook al was het maar 1 ha., de omwonenden, hoe klein in getal ook, verdienen bescherming! Metam natrium wordt overigens ook gebruikt als grondontsmettingsmiddel in de teelt van pootaardappelen ter bestrijding van aardappelmoeheid. In Groningen, zoals Ede Staal zong, in Mien eerrappelland, gaat het dus om veel meer dan de 40 ha. lelieteelt alleen. En ook daar moet echt actie worden ondernomen!

Voorzitter, “We wisten het niet” gaat niet meer op. Niemand kan om de conclusies in het rapport van de Gezondheidsraad heen.

Dank u wel.

Tweede termijn

Voorzitter, de gedeputeerde wil met LTO gaan praten. Zinloos volgens ons, aangezien LTO spuitvrije zone’s van hooguit 50 cm wil[2]. Sterker nog, de sector juicht het toe dat de kans dat behoud van het giftige metam natrium een stap dichterbij is gekomen[3]. Voorzitter, dit getuigt van geen enkel respect voor de medemens. We kunnen vergeten dat er vanuit de sector verantwoordelijkheid wordt genomen.

Er wordt door verschillende fracties gesproken over alternatieven en de gedeputeerde geeft aan dat er enkele alternatieven zijn voor Metam natrium. Voorzitter, we hebben het niet over een product wat in onze eerst levensbehoefte voorziet, we hebben het hier over lelies! Schone lucht, schoon water en een schone bodem zijn daarentegen wel noodzakelijk voor ons leven. We hoeven niet te gaan zoeken naar alternatieve gifstoffen, we moeten zoeken naar alternatieven voor de lelieteelt[4].

Verder geeft de gedeputeerde aan dat de grond na ontsmetting moet worden afgedekt. Voorzitter, ik kom uit de Veenkoloniën. En ik heb nog nooit gezien dat dat gebeurde. Niet in Groningen en niet in Drenthe. Niet bij grondontsmetting voor aardappelteelt, en ook niet bij de lelieteelt. Voorzitter, gezien de risico’s is het toch niet teveel gevraagd om omwonenden vooraf te informeren? We hoorden van de inspreker dat het vooraf niet duidelijk is waar met welk middel gespoten wordt, terwijl gevolgen ernstig kunnen zijn. Als ik ‘s zomers in tuin zit en de akkers worden behandeld met grondontsmettingsmiddelen, of er worden in omgeving gifstoffen tegen schimmels, gifstoffen tegen insecten of onkruidbestrijdingsmiddelen gebruikt, dan komt niemand mij waarschuwen dat ik naar binnen moet, de ramen en deuren moet sluiten, mijn groenten moet afdekken en mijn dieren binnen moet halen.

En dan de maatregelen. Volgens het college kunnen geen spuitvrije of teeltvrije zones worden ingesteld en is het verplicht stellen van een vergunning of een meldplicht bij toepassing van zware giffen niet haalbaar. De gedeputeerde geeft aan dat dat niet kan. Maar waarom zouden andere bedrijven wel melding moeten maken van bodembedreigende activiteiten en kwekers niet? Ik snap dat werkelijk niet!

Voorzitter. We zijn blij dat de gedeputeerde aangeeft dat hij problemen van het gifgebruik serieus neemt. Wij roepen hem op om ook ernst te maken met oplossingen en alles wat in zijn macht ligt aangrijpen om het gebruik van Metam natrium direct te stoppen.

En tot die tijd kunnen mensen hun meldingen en klachten over het gifgebruik kwijt op www.Gifklikker.nl

Dank u wel.

[1] http://www.boerderij.nl/Home/Nieuws/2014/2/Extra-beperking-gebruik-metam-natrium-1456222W/
[2] Tijdens het Algemeen Overleg in de Tweede Kamer werd aangegeven dat LTO spuitvrije zone’s van 50 cm. voorstelt.
[3] http://www.boerderij.nl/Akkerbouw/Nieuws/2012/3/Behoud-ontsmettingmiddel-metam-natrium-dichterbij-1009879W/
[4] Er zijn echter ook alternatieven, door bijvoorbeeld lelies in kisten op te kweken, waardoor geen metam natrium meer nodig is. www.lelieteelt.eu