Algemene Beschou­wingen: De ziel van ons land

DE ZIEL VAN ONS LAND

Voorzitter,

Ik wil vandaag graag spreken over

1. Het dier als vlees
2. Het dier als ding
3. Dier en maatschappij – de glijdende schaal van de vee-industrie
4. Het internationale beest

Het dier als vlees

Ondanks het weer besloot ik dit weekend dat het er weer tijd voor was. Bij de jumbo laadde ik mijn wagentje vol met goedkope rib-eye en andere vlezen. Een oude dame, ze rook naar de kringloopwinkel, achtervolgde me. “Vind je dat een goed plan?” vroeg ze. Een uitstekend plan zelfs, zei ik. Ze wierp me naar het hoofd dat ze van mij meer had verwacht, verwijzend naar het verschrikkelijke leven dat deze dieren gehad zouden hebben. Inderdaad hebben diverse organisaties de afgelopen jaren agressieve acties tegen goedkooop vlees gevoerd. Maar ik vraag me af in wat voor verknipte denkwereld deze strijders leven. Een fabrieksarbeider loopt niet even naar de biologische slager om tweehonderd gram biefstuk voor tien euro te kopen. Alles wordt duurder, sigaretten, benzine, huurprijzen en dan komt een of andere ongewassen hippie vertellen dat we als mensheid er verstandiger aan doen om goedkoop vlees te laten liggen. Ach wat, het betreft hier dieren uit de vee-industrie en die worden gemaakt voor consumptie, zodat ook mensen met weinig geld lekker vaak vlees kunnen eten. Productiedieren!

Voorzitter, u hebt het wellicht al geraden, deze tekst is niet van mij, maar enigszins ingekort, van een columnist van de Nieuwe Revu, Ozcan Akyol.

Om maar in te gaan op de hamvraag: kunnen we gewoon doorgaan met het produceren van goedkoop vlees? Nee, dat kunnen we niet. Ik wil slechts verwijzen naar het rapport dat eind vorig jaar is uitgekomen van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. Het rapport “Naar een voedselbeleid” concludeert dat Nederland, dat er nb trots op is een groot exporteur van landbouwproducten te zijn, de grootste na de VS, van een exportbeleid moet overstappen op een voedselbeleid. We moeten niet zoveel meer willen exporteren, want dat beleid is in ecologische zin niet houdbaar, concludeert de WRR. Vlees en zuivel leggen een te groot groot beslag op grond, water en grondstoffen, is de grootste bron van broeikasgassen en daling van de biodiversiteit. Maar niet alleen daarom zegt de WRR. Ook vanwege de gevaren voor de volksgezondheid: megastallen zijn kraamkamers voor virussen en uitbraken van dierziektes. In combinatie met het grote gebruik van antibiotica en steeds meer resistente bacteriën, is de vee-industrie een gevaar voor de volksgezondheid. College, waarom bleek u gisteren bereid uw medewerking te verlenen aan de megastal te Spijk, waar het aantal vleeskuikens, oftewel kippen, zal worden uitgebreid van 110000 naar 220000, dit, terwijl het strijdig is met het bestemmingsplan in Delfzijl?

Daarnaast vragen wij uw aandacht voor de bouw van een grote megastal in Munnekemoer bij Ter Apel, voor bijna duizend koeien, die misschien op grond van het Traktaat van Meppen nog tegen te houden is en dienen wij hiertoe een motie in.

Nederlandse veevoer en vleesbedrijven hadden eind 2011 een convenant gesloten waarin zij afspraken vanaf 2015 alleen nog gecertificeerde soja te gebruiken. Recentelijk bleek tevergeefs: zij blijven hun veevoer overwegend uit Zuid-Amerika halen en zijn daarmee een belangrijke veroorzaker voor het uitsterven van diersoorten, want juist in het Amazonegebied bevindt zich een groot deel van de dierlijke variëteit van onze planeet. Die moeten plaats maken voor door gif bespoten monoculturen van onder andere soja. Er bestaat ook in onze provincie nog altijd de mogelijkheid voor bestaande intensieve veehouderijbedrijven om uit te breiden en de Partij voor de Dieren vindt dat onbestaanbaar. Daarom dienen wij graag de volgende motie in. – geen groei intensieve veehouderij -

Om de gevolgen van het verlies aan biodiversiteit te beschrijven begint men vaak over het feit dat ecosysteemdiensten falen, zoals we hier bijvoorbeeld zien met blauwalg en de muizenoverlast. Maar dat is niet alles, hoe hinderlijk en wat betreft het uitsterven van onze voedselbestuivers: hoe rampzalig ook. Is de tragiek werkelijk te vatten van het uitsterven van diersoorten. Wat een verarming van het leven op aarde. Diersoorten sterven uit, maar het tempo waarin dat nu gebeurt is honderd keer sneller dan normaal naar het schijnt. Gericht natuurbeleid, soms in samenwerking met Agrarisch natuurbeheer kan helpen. Een succesvol voorbeeld is het gebied rond Finsterwolde, waar nu een blauwe, een bruine en een grauwe kiekendief broeden. Dat uitgerekend dit gebied afvalt als locatie voor agrarisch natuurbeheer bij de provincie Groningen vinden wij onbegrijpelijk en met ons de landbouwers en ecologen die bij dit project betrokken zijn ook. Het project is een voorbeeld voor agrarisch natuurbeheer, ook in de landelijke pers. Wij dienen daarom graag de volgende motie in.

Minder vlees eten. Iedere overheid, ook de provincie, dient daarin het voortouw te nemen. Daarom stellen wij voor dat we eens in de maand kiezen voor plantaardig voedsel bij een commissie, of, zo u wilt, als u nog niet toe bent aan de heerlijkheden van paprikapasta, houmous en pesto, eens in de maand vegetarisch, dus geen vlees. Wij hebben hiervoor twee moties achter de hand.

Het dier als ding

De ontwikkelingen in de melkveehouderij hebben de laatste tientallen jaren niet stilgestaan, zoals twee recente uitzendingen van Zembla aantoonden. Weidegang wordt steeds minder, megastallen meer en de koeien worden doorgefokt tot het geven van enorme hoeveelheden melk- niet voor hun kalf, want dat wordt gelijk na de geboorte bij hen weggehaald. Koeien teren tegenwoordig zo in op hun vet dat ze zichzelf opeten, zodat ze lijden aan stofwisselingsziekten, kreupelheid en uierontstekingen en graatmager zijn. Na een paar jaar lijden zijn de dieren af en gaan naar de slacht. Geen sector om trots op te zijn of om overheidsgeld in te stoppen. Dit college subsidiëert de melkveehouderij met bijna een halve ton via de subsidie Smart Dairy Farming. Het is een project in samenwerking met de NOM waarbij koeien vol worden gestopt met sensoren om zo hun lichamelijke functioneren beter te kunnen screenen. De Partij voor de Dieren vindt het verschrikkelijk dat dieren als machine worden behandeld en wij dienen dan ook een motie in waarin wij voorstellen deze subsidie niet te verstrekken, en dit plan in te zetten voor een transitie naar een biologische dierhouderij. Wij dienen hiertoe de volgende motie in.

Het dier als ding benaderen is een verschijnsel dat we ook bij beheer en schadebestrijding terug zien: eufemistisch e termen voor het doodschieten van dieren. Ook in onze provincie wordt naar lievenlust geknald op van alles dat in het veld durft te bewegen, terwijl er steeds minder wild is. Met de ree gaat het gelukkig wel redelijk. Reden voor dit college om een ontheffing te verlenen in februari voor het doodschieten van 884 dieren voor de verkeersveiligheid en 88 voor landbouwschade (nooit meer dan 1400 euro p.j.)en het doden van ziekige dieren. Want dat is zielig. Of het verkeer veiliger wordt door het jagen op dieren is een betwist punt.. Uit een pilot van Natuurmonumenten blijkt dat het aanrijdingen tussen reeën en auto’s tegengaat als men bermen wat kaler maakt. De dieren worden alerter omdat ze uit een beboste situatie in een opener gebied komen en automobilisten zien de dieren beter aankomen. Wij vragen daarom dit college om in kaart te brengen waar de meeste aanrijdingen plaatsvinden, hier dezelfde maatregelen te nemen en geen nieuwe ontheffing voor het dood schieten van honderden reeën te verlenen. Graag een reactie van het college. Wij hebben hiervoor een motie achter de hand.

Dier en maatschappij

Er is meer tegen de vee-industrie in te brengen dan alleen de ecologische schade, het lijden van de dieren en de risico’s voor de volksgezondheid. “We hebben de ziel van ons land verkocht”: is de titel van een artikel waarin Pouwel Slurink enkele weken geleden in de Volkskrant treffend beschrijft hoe het platteland onder invloed van schaalvergroting en intensivering is veranderd van groene weides met pinksterbloemen, kruiden, knotwilgen en weidevogels in groene biljartlakens, waar niets anders wil groeien dan groen raaigras, waar met name de ganzen dol zijn op zijn. Helaas voor hen, stelt hij, want Gans wordt geen Geld. En dit voor een sector waar slechts twee procent van de Nederlanders in werkt, die slechts voor een paar procent goed is voor het BNP en die direct ten koste gaat van sectoren toerisme en recreatie.

De aanleg van riolering in steden wordt wel genoemd als één van de belangrijkste medische doorbraken van de afgelopen eeuwen.. Des te opmerkelijker dat geen haan lijkt te kraaien naar de gigantische hoeveelheid mest van de Nederlandse veestapel, die met de afschaffing van het melkquotum in 2015 alleen maar verder zal groeien. Iedere kilo melk levert ongeveer tien kilo mest op. Om de hoeveelheid mest binnen de perken te houden zijn wat regels opgesteld, maar een paar weken geleden heeft gedeputeerde Staghouwer de staatssecretaris verzocht die regels voor Groningen niet van toepassing te verklaren. Genoeg ruimte voor meer poep hier, volgens dit college. Wij zijn van mening dat onze provincie al veel te veel landbouwdieren herbergt en willen bij deze dit college oproepen deze brief te herroepen. We hebben een motie achter de rug.

De exploitatie van dieren is een onderdeel van de exploitatie van alles. Een maatschappij die het toestaat dieren zo te behandelen als wij dat doen in de vee-industrie is stuurloos. Terug naar de koe.. De fysiek van de moderne melkkoe is zo slecht dat het dier steeds minder makkelijk drachtig wordt. Daarom wordt steeds vaker overgegaan tot ivf bevruchting. Eitjes worden uit de koe gehaald, gespoeld zoals dat heet en bevrucht teruggeplaatst. En de mindere melkkoeien krijgen embryo’s van de hoogproductiefste. Zo ontstaat een praktijk waarin het krijgen van nageslacht en een normaal gezinsleven, wat bij een koe een levenslange relatie met haar kalveren kan inhouden, volledig wegvalt. Het dier als ding. Ivf procedures bij vrouwen zijn vaak pijnlijk en zwaar en er is geen enkele reden om aan te nemen dat dit bij koeien niet zo zou zijn. Er bestaan firma’s die zich hierin specialiseren, zoals er bedrijven zijn die zich specialiseren in veevoer en mestverwerking. Het kunstmatig beheersen van zwangerschap en reproductie wordt hier tot norm verheven. Je kunt van mening zijn dat het een niets met het ander te maken heeft, maar feit is dat ook bij mensen steeds meer kinderen via ivf geboren worden. Mooi, voor de ouders bij wie het anders niet gelukt was. Een oorzaak ligt in het feit dat vrouwen later kinderen willen krijgen. Maar het bedrijfsleven bemoeit zich hier nu ook mee. Facebook en Apple zijn de eersten die betalen als vrouwelijke medewerkers hun eicellen laten invriezen en de eventuele zwangerschap zo nog even uitstellen. Is dit keuzevrijheid? Of ontstaat er juist een druk op vrouwen om gebruik te gaan maken van deze optie?

De uitbuiting van dieren in de vee-industrie, vrouwen aanmoedigen later te beginnen met het krijgen van kinderen, zijn symptomen van dezelfde ziekte, die het voortdurende streven naar economische groei heet. De economie wetenschap is niet neutraal, maar zit vol met waarden zoals dat de mens rationeel is en streeft naar winstmaximilisatie. Er zit veel van Descartes in. Die wou af van subjectiviteit en nam alleen het mechanische denken serieus. Ik denk, dus ik besta. Alles wat je niet kunt meten valt weg in economische modellen en dat zijn niet per se onbelangrijke dingen. Heel toevallig is Descartes ook van grote invloed geweest op onze manier van denken over dieren: Volgens hem vallen dieren volledig samen met hun lichaam en hebben ze geen gevoelens, verlangens of gedachten. Als een hond gaat gillen wanneer je zijn buik opensnijdt, kan dat volgens Descartes niets te maken hebben met echte pijn. Een hond is immers een robot zonder gevoel en daarom kun je het gegil nog het beste vergelijken met het geluid van een machine. Deze achterhaalde gedachte ligt aan de basis van onze vee-industrie en rechtvaardigt het feit dat er jaarlijks miljoenen overtredingen tegen dieren worden begaan die, als uw buurvrouw haar hond zo zou behandelen, een aangifte bij de politie zouden rechtvaardigen. Dieren kunnen lijden en daarom hebben wij de morele plicht hen te bevrijden uit hun benarde positie. Maakt het dan wat uit dat dieren zijn gemaakt om te consumeren, zoals onze columnist betoogt? Nee, natuurlijk niet. De notie productiedieren is een menselijk onderscheid.

Mijn moeder was een boerendochter. Mijn pake en beppe hadden een stuk of dertig koeien. Het was geen makkelijke tijd, maar er viel uit de boerderij meestal een goed inkomen te halen. Er was een vaste arbeider, een vast dienstmeisje, nog wat los personeel en in de zomer waren er diverse extra krachten om te helpen met oogsten. Het boerenleven van toen was een sociaal leven. Na de Tweede Wereldoorlog kwam Mansholt die zei: we moeten de voedselproductie verhogen! De schaalvergrotingsslag op het platteland begon en boeren werden aangemoedigd om te gaan mechaniseren. Mijn pake zag en wist dat het personeel niet meer betaalbaar zou zijn en dat er grote investeringen moesten plaats vinden via leningen bij de bank. Hij zei: ik ga niet voor een bank werken en verkocht in 1950 de boerderij. Mijn pake werd een tevreden fabrieksarbeider die nooit spijt kreeg. Mansholt wel. Maar toen was het al te laat.

De voedselsector is geïnternationaliseerd. En het is nu niet meer de boer, maar Friesland Campina die bepaalt wat hij krijgt voor zijn melk. En het is de bank die bepaalt hoe groot zijn nieuwe bedrijf moet worden.. Maar de boer wordt er niets beter van, zo bleek in de uitzending van Zembla.

Het internationale beest

Een verdrag tussen de VS en Europa dreigt marktwerking tot regelgeving te verheffen. Het gaat om het TTIP verdrag, dat regelgeving die bedoeld is om milieu en consumenten te beschermen, als onwettig kan betitelen. Provinciale regels moeten mogelijk ook voorgelegd worden aan een rechtssprekend lichaam. Daarin kan provinciaal beleid door Washington worden beoordeeld op handelsbeperkingen. Algemeen belang zal het afleggen tegen de dwang van de vrijhandelszone. Wij vragen het college, bent u bereid onze zorgen aan te kaarten in Den Haag en Brussel en in interprovinciaal verband de dialoog aan te gaan? Hiervoor hebben wij een motie achter de hand.

Sinds enige decennia heerst het neoliberale geloof in het Westen, met daarin deregulering, privatisering en individuele verdienste als heilige drie-eenheid. Gelijke kansen voor iedereen is uitgemond in een omgekeerde neoliberale logica: wie minder dan de top bereikt, heeft zijn kansen blijkbaar niet optimaal benut. Het resultaat is een oppermachtige private sector met een eigen waardenpatroon dat een voor iedereen duidelijke route naar succes, dan wel falen hanteert. Deze manier van denken slurpt ons landschap op en doet afbreuk aan zorg, onderwijs en natuur.

Multinationals hebben steeds meer macht, terwijl ze alleen aan omzetcijfers rekenschap hoeven af te leggen. Het is niet voor niets dat Meedenaren zeiden: de vijand komt weer uit het Oosten, referend aan RWE. Het is niet zomaar dat mensen die hun boerderij al jaren als gevolg van aardbevingen in de stutten hebben staan, zeggen dat het voelt alsof er sprake is van een vijandige bezetting.

Transnationale bedrijven zijn de eerste collectieve wereldmacht geworden. Het neoliberalisme heeft een gunstig klimaat voor bedrijven gecreëerd, er wordt bestuurd in functie van de noden van de markt. Maar meer economische groei betekent niet meer welvaart. Steeds meer stemmen gaan op om de eenzijdige blik op welvaart te verruimen.

Liberalisme betekent niet dat alles maar moet kunnen. Zoals John Stuart Mill zei, één van de grondleggers van het liberalisme: de vrijheid van de een begint waar die van de ander stopt, of, wordt geschaad.

Tot zover, voorzitter.